Labiryntarium - Mokrzeszów - Neogotycki Szpital Zakonu Kawalerów Maltańskich

: Nadrzędna kategoria: Regiony; Kategoria: Gmina Świdnica; Opublikowano: 29 kwiecień 2017; Utworzono: 29 kwiecień 2017; Poprawiono: 13 czerwiec 2017; Odsłony: 6855

Ocena użytkowników: 5 / 5

Mokrzeszów : niem. Kunzendorf

gmina : Świdnica

powiat : świdnicki

województwo : dolnośląskie

(50.851189, 16.369647)

Mokrzeszów leży przy drodze krajowej nr 35 pomiędzy Świdnicą i Świebodzicami. Jadąc tą drogą nie da się nie zauważyć wielkiej bryły dawnego szpitala Zakonu Kawalerów Maltańskich, ulokowanej tuż przy wspomnianej drodze na przeciw kościoła. Szpital zbudowano z cegły w kolorze żółtym, w stylu neogotyckim, w drugiej połowie XIX wieku. Otoczony jest niewielkim parkiem. Szpital i dom starców, został wybudowany z funduszy przekazanych Zakonowi Kawalerów Maltańskich przez właściciela miejscowości. Podczas I wojny światowej w obiekcie mieścił się szpital dla pilotów, a w latach 1918-1939 był budynkiem sanatoryjnym. Wiele osób uważa, że w okresie ostatniej wojny był siedzibą stowarzyszenia Źródeł Życia (Lebensborn), który miał trudnić się "produkcją" czystych Aryjczyków poprzez kojarzenie starannie dobranych par ochotników. Po II wojnie światowej mieścił szkoły rolniczo-ogrodnicze, Wojewódzki Ośrodek Doskonalenia Rolniczego, Wojewódzki Ośrodek Doskonalenia Kadr Administracji Państwowej. Mieścił się tam internat szkoły rolniczej.

Z ciekawostek można przypomnieć, że pomieszczenia budynku były planem dla polskiego serialu Gruby z 1971 roku.

Niestety, obiekt od kilku, może już nawet kilkunastu ładnych lat jest zamknięty na cztery spusty i popada powolnie w ruinę, mimo, że został wykupiony przez obywatela Niemiec, który zobowiązywał się do przywrócenia mu świetności. Dziś zapraszamy Was na spacer po zakamarkach tego wspaniałego obiektu...

Jak widać, po likwidacji internatu próbowano zamienić obiekt

Budynek od frontu. Bardzo trudno zrobić zdjęcia całego obiektu od tej strony bez odpowiedniego sprzętu, dlatego dziękujemy za udostępnienie poniższej fotografii Piotrowi Tomaszewskiemu

Co o obiekcie można przeczytać na stronie miejscowości Mokrzeszów (www.mokrzeszów.pl) tekst w całości :

"Pałac (Szpital Zakonu Kawalerów Maltańskich)

Po południowej stronie drogi Wrocław - Wałbrzych na wysokiej skarpie wzmocnionej od wschodu i od południa murem oporowym rozciąga się rozległe założenie pałacowo-parkowe.

Jest to monumentalny budynek szpitala zakonu kawalerów maltańskich, potężny gmach z czerwonej cegły widać już z daleka, zarówno dla jadących od strony Świdnicy, jak i Wałbrzycha

Zespół stanowił niegdyś rezydencję właścicieli Dolnego Mokrzeszowa rodu von Gellhorn i założony został na planie regularnym zbliżonym do prostokąta. Zachowany jest dawny, osiowy układ przestrzenny, nawiązujący do barokowych założeń pałacowych enire cour etjardin. Do pałacu od drogi wiedzie aleja kasztanowców. Rezydencja wzniesiona została po połowie XIX wieku na starszych, prawdopodobnie z przełomu XVII i XVIII wieku fundamentach, przebudowana w latach 60. XX wieku.

Obecny budynek wzniesiony został na planie prostokąta, z ryzalitem na osi fasady, dwukondygnacyjny z użytkowym poddaszem, kryty dachem płaskim. Sylwetka budowli z wystrojem elewacji utraconym w czasie XX wiecznej przebudowy została uwieczniona na litografii z albumu Dunckera. Zabudowania gospodarcze i oficyny mieszkalne usytuowane są symetrycznie po wschodniej i zachodniej stronie dziedzińca. Na osi założenia usytuowana jest budowla pałacowa. Od południa do pałacu przylega założony na regularnym, prostokątnym kształcie park otoczony murem z centralną polaną, czytelnym do dziś regularnym układem ścieżek oraz cennymi nasadzeniami. Park mógł zostać założony w końcu wieku XVIII lub na początku XIX w. Na litografii z albumu Dunckera widoczny jest również znajdujący się na terenie parku budynek oranżerii.

Szpital zakonu kawalerów maltańskich prowincji śląskiej mieścił się w budynku wzniesionym w latach 1860-1880 roku na rzucie wydłużonego prostokąta, którego elewacje licowane dwukolorową cegłą, krytym dachem czterospadowym.

Z uwagi na niewielką liczbę zakonników i okres kryzysu zakonu, a co za tym idzie brak środków na utrzymanie zamku, zostaje on sprzedany kupcowi pochodzenia żydowskiego, który w krótkim czasie wywozi wszystkie cenne przedmioty, a resztę sprzedaje. Zamek przez okres 2 lat stoi nieużywany.

Burzliwy okres wydarzeń międzywojennych w Niemczech, walka o władzę przez Hitlera odbija się również na losie zamku. Według opowiadań miejscowości Mokrzeszów, Krzyżowa i zamek Książ były ze sobą mocno związane w działaniach w opozycji antyhitlerowskiej. W okresie 1938-1945 zamek zostaje domem czynszowym. Prowadzony jest wówczas "Dom Matek" (dla kobiet o czystej krwi aryjskiej), które były sprowadzane z terenu całych Niemiec. Utrzymywano wówczas kontakt z podobnym domem "męskim" mieszczącym się w Boguszowie. Kobiety po urodzeniu dzieci opiekowały się nimi przez 3 do 6 miesięcy po czym odbierano je matkom i wywożono w głąb III Rzeszy.

W latach 1945-1947 budynek zostaje przeznaczony na koszary wojsk radzieckich, a w 1946 r. zamek przejmują władze polskie. Od lat 50-tych w zamku mieszczą się szkoły. Od 1974 r. parter i piętro zamku zajmuje Wojewódzki Ośrodek Postępu Rolniczego, który od roku 1982 (po opuszczeniu zamku przez szkołę) do roku 1987 jest jedynym gospodarzem.

Budynek pozbawiony jest obecnie użytkownika. Kaplica połączona od zachodu z głównym budynkiem została częściowo rozebrana. Górujące nad okolicą zamczysko było kiedyś dumą mieszkańców, a teraz od dobrych kilkunastu lat straszy obsypującymi się cegłami i powybijanymi szybami."

Taki widok zaobserwować można z drogi krajowej nr 35

Częściowo rozebrana po pożarze kaplica

Fontanna przed głównym wejściem do obiektu

Niewiadomego przeznaczenia niewielki budyneczek tuż przy głównym obiekcie

Ten sam budynek od tyłu

Fragment obiektu od strony parku, w tle widoczna jest kaplica bez dachu

Wejścia od strony parku

Widok obiektu od strony parku

Budynek główny, kaplica i mały obiekt niewiadomego przeznaczenia

Skrzydło wschodnie

Cały obiekt od strony parku

Kaplica

Łącznik kaplicy z budynkiem

Kaplica

Kaplica i łącznik z budynkiem głównym

Kaplica

Kaplica widziana z piętra szpitala

Widok z okien szpitala na Gospodarstwo Rolne w Mokrzeszowie

J/w, po prawej dawny pałac, budynek szkoły rolniczej

Widok w kierunku Świebodzic

Wejście do kaplicy

Wejście do szpitala od kaplicy

Widok od strony zachodniej

Okna piwniczne

Portiernia

Niewielki park i dawny szpital w tle

Krzyż maltański przypominający o pochodzeniu obiektu

Widok w stronę cmentarza i gotyckiego kościoła pw. św. Jadwigi z XIV w.

Fontanna

Tabliczka informacyjna z nazwiskiem właściciela

Wnętrza

Część pomieszczeń i korytarzy pozbawiona jest tynków

Boczna klatka schodowa - skrzydło wschodnie

Poddasze

Pomieszczenia na ostatnim piętrze

Widok z okien poddasza w kierunku północnym, w tle kościół pw. św. Jadwigi

Z tego samego okna fontanna przed budynkiem

Fragment dachu

Poddasze

Boczna klatka schodowa - skrzydło zachodnie

Główna klatka schodowa

Jedno z najciekawszych pomieszczeń dawnego szpitala, prawdopodobnie pierwotna kaplica. Tutaj również trudno było przeciętnym sprzętem zrobić dobre zdjęcie, dlatego skorzystaliśmy z fotografii udostępnionej przez Piotra Tomaszewskiego

Kilka detali wykonaliśmy już sami

Aula - kaplica?

Widok z balkonika

Do kaplicy prowadzi bardzo małe wejście

Tutaj również znaleźć można krzyż maltański

Oryginalne kafelki

Strzeliste stropy

Wracamy na korytarze

Kolejna dodatkowa klatka schodowa przy kaplicy

Wiatrołap przy wejściu od strony północnej (droga krajowa nr 35)

Schodzimy do piwnic

Korytarz główny piwnicy

Kotłownia

Dwa ogromne piece

I dodatkowy, znacznie mniejszy

Prawdopodobnie dawna kuchnia

I stołówka

Udało się znaleźć kilka fotografii z czasów, gdy w obiekcie mieszkali uczniowie szkoły rolniczej w Mokrzeszowie. Proszę zwrócić uwagę na wieżyczkę na głównym dachu