Ciekawostki z Ziemi Żarowskiej

Dzięki uprzejmości sympatyzującego ze Stowarzyszeniem Labiryntarium.pl kolekcjonera, mamy wyjątkową okazję zobaczyć pamiątkę po istnieniu huty szkła Ida w dawnym Żarowie, a raczej w graniczącej z Żarowem założonej przez Carla Kulmiza robotniczej osadzie o nazwie nomen omen Ida- und Marienhűtte (tłum. huty Idy i Marii). Pamiątką tą jest świetnie zachowana, sygnowana butelka datowana przez kolekcjonera na połowę XIX wieku.

Uprzejmie dziękujemy panu Piotrowi za podesłanie tematu i udostępnienie wielu fotografii butelki :)

Dla przypomnienia, huty szkła Ida i żeliwa Maria były pierwszymi fabrykami założonymi przez Carla Kulmiza na terenach pomiędzy niewielką wówczas wsią Saarau (Żarów) i Laasan (Łażany) w okolicy dzisiejszej ulicy Zamkowej w Żarowie. Lokalizacja ta nie byla przypadkowa, bowiem Carl Kulmiz, który budując w 1842 roku nasypy kolejowe dla linii Wrocław - Świebodzice znalazł na tym terenie w okolicy Żarowa bogate złoża węgla brunatnego, kaolinu, oraz pirytu. Z czasem teren ten otrzymał miano osiedla przemysłowego o nazwie Ida- und Marienhűtte i należał on administracyjnie do Łażan i dalej do okręgu Strzegom (Kreis Striegau), podczas gdy Żarów (Saarau) do okręgu Świdnica (Kreis Schweidnitz). Osada została przyłączona formalnie do Żarowa dopiero wskutek reform administracyjnych w 1939 roku. Z czasem, w 1850 roku Carl Kulmiz utworzył fabrykę cegieł szamotowych i następnie w roku 1858 fabrykę chemiczną Silesia, które stały się z biegiem lat potęgami w swoich branżach.

Huta szkła Ida istniała od połowy lat 40-tych XIX w. do lat 80-tych XIX w. Zbigniew Malicki w artykule "Przemysł w Żarowie do zakończenia II wojny światowej" napisał :

Huta szkła Ida zlokalizowana była w okolicach budynku obecnego Urzędu Miejskiego w Żarowie, a produkowano w niej szkło użytkowe, butelki, ale również na przykład żyrandole ozdobne.

Pokazany dziś przez nas eksponat jest tym cenniejszy, ponieważ szkło jak wiemy jest materiałem kruchym i od zawsze podlega recyklingowi. Mimo prawdopodobnie produkcji masowej butelek w tej hucie, ulegały one z czasem uszkodzeniom i poddawane kolejnej obróbce cieplnej. W tamtych czasach technologie rozwijały się szybko, więc z biegiem lat jakość szkła poprawiała się, oraz zmieniały się metody sygnowania. Inną sprawą jest to, że jak mówią wytrawni kolekcjonerzy butelek w jednej hucie mogły występować dziesiątki różnych stempli sygnujących. Fakt, że pokazywana poniżej butelka datowana jest własnie na początek działalności Huty Idy, stanowi o jej dużej wartości historycznej i kolekcjonerskiej...

Szklany odcisk pieczęci : "Ida Hutte, A, 3/4 Q pr." którymi sygnowano butelki w przeszłości w większości europejskich hut szkła. Ida Hutte na pieczęci jednoznacznie świadczy o wyprodukowaniu butelki w hucie szkła należącej do Carla Kuliza, literka A nie została tymczasem rozszyfrowana, zaś oznaczenie 3/4 Q pr. oznacza pojemność butelki 3/4 kwarty pruskiej  gdzie 1 kwarta = 1,145 l

Butelka w całej okazałości i w kolorze najbardziej odpowiadającym oryginałowi (różne natężenia światła i kąty jego padania mogą barwę nieco zakłamywać). Tu widzimy dokładnie, że szklana pieczęć została uformowana z odrębnego kęsa rozgrzanej masy szklanej, doklejona do butelki, po czym odbito w niej zapewne żelazny stempel z nazwą huty i jak tutaj pojemnością butelki

Butelka podświetlona w celu ukazania mnogości małych pęcherzyków powietrza w szkle

 Szyjka butelki

 Dno butelki

 Podświetlony fragment butelki ze szklanym stemplem - sygnaturą huty szkła Ida w dawnym Żarowie. Tu również widoczne są liczne bąble powietrza w szkle

 Butelka jest częścią kolekcji Pana Piotra i z pewnością do Żarowa nie trafi, dlatego stanie się eksponatem mozolnie budowanego przez Stowarzyszenie Labiryntarium.pl Wirtualnego Muzeum Ziemi Żarowskiej, gdzie trafiają niepowtarzalne eksponaty z prywatnych kolekcji...

Przygotował : Matthias