Ocena użytkowników: 5 / 5

Gwiazdka aktywnaGwiazdka aktywnaGwiazdka aktywnaGwiazdka aktywnaGwiazdka aktywna
 

Trzęsacz (niem Hoff)

gmina : Rewal

powiat : gryficki

województwo : zachodniopomorskie


Trzęsacz to malutka wieś (dziś około 100 mieszkańców) w zachodniej części wybrzeża województwa zachodniopomorskiego, w środkowej części gminy Rewal. Położona jest nad Morzem Bałtyckim, na Wybrzeżu Trzebiatowskim. Kąpielisko morskie Trzęsacza położone jest na typowym brzegu klifowym. Przez Trzęsacz przebiega droga wojewódzka nr 102 : Międzyzdroje - Kołobrzeg, oraz linia Gryfickiej Kolei Wąskotorowej : Gryfice – Pogorzelica. Stacja znajduje się na południowym krańcu miejscowości. Na wschód od Trzęsacza przechodzi południk 15°00' długości geograficznej wschodniej, wyznaczający czas środkowoeuropejski.


Słup stojący przy głównym deptaku w Trzęsaczu. prowadzącym do ruiny kościoła i tarasu z zejściem na plażę


Trzęsacz to wieś o starym rodowodzie. Pierwsza wzmianka o osadzie pochodzi z 1331 r. W średniowieczu głównym zajęciem mieszkańców było rolnictwo. W późniejszym czasie rozwinęło się także rybactwo. Duże znaczenie dla rozwoju gospodarczego wsi miało uruchomienie 1 lipca 1896 roku, przechodzącej przez Trzęsacz pierwszej, zachodniej linii Gryfickiej Kolei Wąskotorowej, łączącej wówczas Gryfice z Niechorzem. Dopiero w XX w. Trzęsacz stał się wsią turystyczną.

Na przestrzeni dziejów, wielokrotnie zmieniali się właściciele Trzęsacza. W XV w. osada należała do Heinricha von Knutta. Później jej posiadaczami były rody Flemingów, Puttkamerów i Kleistów. Od 1884 do 1945 wieś znajdowała się w rękach rodziny von Kollerów. Majątek zajmował wówczas powierzchnię ok. 550 ha (w tym 320 ha pól i 200 ha łąk i pastwisk). W 1939 wieś zamieszkiwało ok. 200 osób.


Mapka, plan Trzęsacza - jak widać, zwiedzić się da w pół godziny. Kilka uliczek na krzyż. Nowych ośrodków, pensjonatów jest wprawdzie sporo, ale nie o to nam chodzi.





Ruiny kościoła w Trzęsaczu - jedno z najbardziej fascynujących miejsc na Polskim Wybrzeżu.


Każdy wie, że w Trzęsaczu znajdują się ruiny kościoła. Każdy też zna ogólnie jego smutną historię, jako morze z roku na rok podmywało klif na którym stoi, niszcząc go na raty. Trochę mniej ludzi wie, że był to kościół gotycki i kiedy go budowano pośrodku wsi na przełomie XIV/XV wieku, odległość do morza wynosiła prawie 2 km! W 1750 roku, urwisko oddalone było o 50 m, a w 1850 roku już tylko 5 m! Według najstarszych podań, z kroniki pastora Gardesa - 1765, stary kościół w Trzęsaczu był trzecim chrześcijańskim kościołem na Pomorzu. Kościół na początku należał do katolików, lecz po reformacji został kościołem ewangelickim do końca swych dni. Ostatnie nabożeństwo odprawiono w kościele 2 marca 1874 roku, po czym go zamknięto. Wyposażenie świątyni przewieziono do katedry w Kamieniu Pomorskim, a część zabytkowego tryptyku można obejrzeć w rewalskim kościele. W 1901 roku zawaliła się pierwsza jego część. Dziś pozostał jedynie fragment południowej ściany. W latach 2001-2002 przeprowadzono intensywne prace nad zabezpieczeniem ruin przed sztormami. Jest to jedyna tego typu atrakcja turystyczna w Europie.


Kościół w 1870 roku - foto z www.wybrzeze-rewalskie.pl


Kościół w 1870 roku - foto z www.wybrzeze-rewalskie.pl


Wnętrze kościoła w 1870 roku - foto z www.wybrzeze-rewalskie.pl




Kalendarium wydarzeń związanych z istnieniem i zagładą kościoła (źródło : www.wybrzeze-rewalskie.pl) :


  • 1592 r.- cmentarz przykościelny został otoczony murem kamiennym - z kamieni polnych.
  • 1682 r.- przy północnej stronie ołtarza posadowiono męską ławkę trzęsaczan. Później właściciele Trzęsacza wybudowali sobie oddzielny chór. Na południowej stronie pierwsza ławka należała do proboszcza, druga do zakrystiana, trzecia do przedstawicieli z katedry w Kamieniu (gdy byli obecni), za nimi były miejsca dla rady parafialnej.
  • 1650 r.- 14 września (po wojnie trzydziestoletniej) cieśla Martin Bellin odbudował zniszczoną wieżę,
  • 1679 r.- został odlany nowy dzwon (419 kg). Górny brzeg dzwonu miał napis "Spiesz wszystko do Świętego Domu Bożego, jak tylko usłyszycie mnie z wieży". Są przypuszczenia, że dzwon ten został odlany z przetopionego pierwszego dzwonu zakupionego po wprowadzeniu chrześcijaństwa.
  • 1707 r.- odlano drugi dzwon.
  • 1758 r.- odkupiono od innej parafii ołtarz (za 10 talarów), który zastąpił stary. Na starym ołtarzu wypisane były 3 chrześcijańskie artykuły wiary, które po postawieniu nowego ołtarza zostały powieszone nad ławkami niewiast z Trzęsacza.
  • 1760 r.- 4 czerwca w wieżę uderzył piorun, z tego też względu zdjęto szczyt i dalej wieża pozostała niską.
  • 1771 r.- 27 czerwca kapituła katedralna, wspólnie ze starostą, rozporządziła przeniesienie części cmentarza leżącą wzdłuż brzegu morza aby powstrzymać żale ludności.
  • 1772 r.- brzeg leży już 10 kroków od ściany kościoła. Pastor Bahneman i członkowie rady postanowili przedłożyć Fryderykowi Wielkiemu list, w którym piszą, że kościół stoi w niebezpieczeństwie i niewiele ponad 10 kroków od krańca urwiska jest oddalony oraz, że liczą się z koniecznością budowania nowego kościoła jeśli ten jeden z najstarszych budynków nie będzie zabezpieczony.
  • 1806 r.- urwisko jest już 48 stóp od wschodniego końca kościoła.
  • 1806 r.- polecono założenie nowego cmentarza.
  • 1818 r.- w styczniu i w czerwcu, podczas gwałtownego sztormu piorun uderzył w wieżę 2 razy. Naruszenie konstrukcji było tak poważne, że wieżę rozebrano 22 września. Jej miejsce zajęła dzwonnica z dwoma dzwonami.
  • 1835 r.- urwisko jest już tylko 37 stóp od wschodniego końca kościoła.
  • 1853 r.- osunęła się ziemia o długości ok. 8-10 stóp pomiędzy dzwonnicą a zakrystią.
  • 1855 r.- gwałtowny sztorm wdarł się ponad brzeg. Spustoszenia brzegu przy kościele były bardzo poważne. Urwisko oddalone było tylko o 17 stóp od ściany kościoła.
  • 1856 r.- do Trzęsacza przybył radca rządu Heegewaldt w celu zbadania brzegu. Postanowił, że ze względu na zbyt wysokie koszty zabezpieczenia brzegu kościól przeznaczony będzie do zburzenia. W końcu tego roku przybyło do królewskiego rządu zarządzenie o zamknięciu kościoła najpóźniej w 1857 roku.
  • 1857 r.- ponownie otworzono kościół i podjęto środki ochronne. Wbito pale ochronne i zabezpieczono faszyną. Zabezpieczenie to jednak nie wytrzymało najbliższego sztormu.
  • 1864 r.- na skutek badań technicznych brzegu wydano decyzję rządu królewskiego (z 10 kwietnia) mówiącą o nieopłacalności wydawania znaczniejszych kosztów i zalecających rozbiórkę starego i budowę nowego kościoła już w następnym roku.
  • 1873 r.- rząd królewski polecił zamknięcie kościoła.
  • 1874 r.- prastare wyposażenie kościoła wywiezione zostało do ówczesnych muzeów: muzeum Katedry Kamieńskiej, muzeum sztuki rzemieślniczej w Berlinie oraz muzeum historycznego i starożytności w Szczecinie.
  • 1874 r.- za zezwoleniem urzędników kościół po zdjęciu dachu pozostawiony został swemu losowi.
  • 1880 r.- oba dzwony zostały przeniesione do nowego kościoła.
  • 1890 r.- "można było, opierając się o ścianę, sprawdzić jak ona się rusza".
  • 1891 r.- ukazały się pierwsze kamienie fundamentowe.
  • 1893 r.- chwiał się już cały północno zachodni róg kościoła. Na stronie północnej był jeszcze wąski pasek lądu, po którym dotykając się muru można było przejść wzdłuż.
  • 1900 r.- została poddrążona znaczna część północnej strony.
  • 1901 r.- wiosną odpadł, podczas topnienia, zamarznięty brzeg. Można było dołem od plaży, pod wiszącymi fundamentami, na długości około 1,5 m widzieć kościół w środku.
  • 1901 r.- w nocy z 8 na 9 kwietnia spadła cała ściana północna. Mur rozsypał się całkowicie.
  • 1903 r.- w nocy z 20 na 21 kwietnia podczas sztormu nastąpiło kolejne oberwanie brzegu. Oderwana została północna strona szczytu.
  • 1909 r.- 31 marca, w nocy, odpadł wschodni szczyt na szerokość okna.
  • 1913 r.- 30 grudnia, podczas sztormu, odpadł kolejny kawałek muru.
  • 1917 r.- zostało oberwane wschodnie wejście.


Współczesne fotografie









Taras widokowy z zejściem na plażę dostarcza niesamowitych przeżyć. Teraz można z innej perspektywy oglądać ruinę kościoła, oraz plażę i morze. Zbudowano go w 2009 roku, zastępując stalową konstrukcję zejścia na plażę


Jak widać taras posiada dwie platformy widokowe



Widoki z górnego tarasu na plażę,


i na morze



Plaża widziana z niższej platformy widokowej





Odwiedzamy teren zabytkowego kompleksu pałacowo-folwarcznego z XVIII i XIX wieku.







Nowszy, również zabytkowy kościół z 1880 roku, widziany z parku pałacowego. Został on poważnie uszkodzony w czasie drugiej wojny światowej oraz bezpośrednio po niej i wyremontowany dopiero w 2003 roku.  Ciekawostką jest fakt, że do tego kościoła sprowadzono wyposażenie starego kościoła (ruiny na klifie). Niestety gdy przyszliśmy odwiedzić kościół, odbywała się w nim jakaś uroczystość, dlatego nie było mowy o fotografowaniu wnętrza.


Park przypałacowy


Teren pałacu dzieli od kościoła taki oto mur


Dziś zamknięte, ale kiedyś bezpośrednie dojście do kościoła z majątku


Wieża kościelna



Droga krzyżowa na terenie kościoła


"Nowy" kościół w całej okazałości



 

 


 

Podróżował, fotografował i przygotował : Matthias