- Ciekawostki regionalne

 

Giełda Staroci na Rynku w Świdnicy, 6 marca 1983 r., autor : Władysław Orłowski

 

 

"Świdnicka Giełda Staroci, Numizmatów i Osobliwości, jest jedną

z najstarszych w Polsce, oraz jedną z największych na Dolnym Śląsku

i w kraju. Już od niemal pół wieku przyciąga i cieszy miłośników

staroci, oraz poszukiwaczy osobliwych przedmiotów, których

nie da się już kupić nigdzie indziej. Zwykle jest to też na tyle osobliwe

wydarzenie, że cieszy się wyjątkowym powodzeniem rzeszy zwiedzających."

 

 

Tymi słowami Stowarzyszenie Labiryntarium.pl wita miłośników świdnickiej giełdy przy okazji comiesięcznych fotorelacji, które prowadzi nieprzerwanie od listopada 2012 roku. Narzędziem dotarcia do coraz szerszej rzeszy odbiorców tych fotorelacji stał się facebookowy profil o nazwie "Świdnicka Giełda Staroci, Numizmatów i Osobliwości". Mimo, że profil ten założony został znacznie później od stowarzyszeniowego, dość szybko prześcignął go z liczbą polubień i na dzień dzisiejszy wyprzedza go o ponad 300 lajków (łącznie 2439 osób lubi to, 2568 użytkowników obserwuje to), co świadczy przede wszystkim o popularności świdnickiej giełdy. 

Gdy w styczniu 2015 roku opublikowaliśmy archiwalne zdjęcia ze świdnickiej giełdy z marca i czerwca 1983 roku autorstwa Władysława Orłowskiego (z kolekcji Agnieszki Orłowskiej-Raj, w posiadaniu wówczas portalu mojemiasto.swidnica.pl - zobacz TUTAJ), odezwał się do nas Pan Ryszard Baka z poniższym zdjęciem, które datował na "lata 70-te".

 

 

 

Fotografia z prywatnej kolekcji Ryszarda Baki

 

 

 

Wtedy rozpoczęła się dyskusja, która stanowczo zanegowała możliwość, aby fotogafia pochodziła z lat 70-tych. Pan Ryszard Baka napisał wtedy krótko : "Hmmmm.... Dziewczyna na pierwszym planie to moja pózniejsza żona... A ślub wzięliśmy 23 czerwca 1978 roku." Dlaczego nie wierzyć Panu Ryszardowi? Na zdjęciu widzimy wiele osób, ale tak naprawdę tylko jedno stoisko. Zakładając nawet, że ów czerwiec 1978 roku wypadł rok po wykonaniu zdjęcia - choć dziewczyna ze zdjęcia wygląda bardzo młodo - to wykonano je w 1977 roku. Flagi w tle sugerują, że było to w okolicy 1 Maja (musiałby to być gorący maj) lub 22 lipca w Święto Odrodzenia Polski (pasują stroje ludzi na zdjęciu). Podsumowując, nie musiało to być faktycznie zdjęcie stricte z giełdy staroci a z innej imprezy, przy okazji której pojawiło się stoisko, lub stoiska ze starociami. Należy pamiętać, że w latach 70-tych, organizowane były w maju "Dni Ziemi Świdnickiej", które sprzyjały dziesiątkom różnych imprez. Kilka osób w związku z prowadzoną wówczas dyskusją zadeklarowało zbadanie sprawy, jednak z czasem sprawa się wyciszyła...

 

 

Temat podniesiony został ponownie przez Portal Świdnica24.pl w czerwcu 2016 roku w artykule "40-lecie giełdy staroci". Autor odwołał się w nim do pamięci Mariusza Barcickiego, pasjonata historii Świdnicy, że giełda powstała w połowie lat siedemdziesiątych.

  

"Pamiętam, że inicjatorką była śp. Krystyna Juszkiewicz, pasjonatka sztuki

medalierskiej – przypomina sobie Mariusz Barcicki, zapytany przez

Świdnica24.pl o początki giełdy – i że giełda była organizowana raz do roku

w Lapidarium. Na początku trafili na nią ci, którzy co czwartek handlowali

starzyzną na świdnickim targowisku."

 

 

Idąc za powyższą wskazówką, w kolejnym kroku sięgnął do Roczników Świdnickich i zawartch w nich kronik autorstwa Danuty Sajdak z Towarzystwa Regionalngo Ziemi Świdnickiej. Oto jak autor podsumował odkrycie :

 

 "Pierwsza wzmianka została umieszczona pod datą 28 maja w roku 1977. Danuta Sajdak, autorka kroniki napisała, że odbyły się targi artystyczne i to po raz drugi. Wpis 23 maja w następnym roku nie pozostawiał już wątpliwości: w Świdnicy handlowano starociami na corocznej giełdzie nazwanej właśnie targami artystycznymi. Zatem trzeba przyjąć, że pierwsza giełda staroci miała miejsce w 1976 roku a kolejne odbywały się już regularnie raz do roku, podczas Świdnickiego Maja, imprezy która zapoczątkowała dzisiejsze Dni Świdnicy."

 

 

Wydawałoby się, że nie ma powodu, aby sięgać powtórnie do Roczników Świdnickich w celu badania tej sprawy, skoro została wyjaśniona. Chyba, że w rękę wpadną jeszcze starsze numery Rocznika Świdnickiego, do którch Portal Świdnica24.pl najwidoczniej nie dotarł. W Rocznikach Świdnickich zawsze kronika dotyczyła roku poprzedniego. Powyższe rozważania zatem oparte były o Rocznik Świdnicki 1978, w którym opisano w kronice wydarzenia z roku 1977 o czym autor wspomina. Nie wspomia jednak o tym, że Rocznik Świdnicki ukazuje się od 1973 roku, czyli najstarsza kronika odnosi się do roku 1972! Wprawdzie nam nie udało się znaleźć informacji o giełdzie staroci w 1972 roku, ani w kolejnym roku 1973, ale już w 1974 i owszem, w dodatku z potwierdzającą fakt fotografią...

 

 

Fotografia : Rocznik Świdnicki 1975, Towarzystwo Regionalne Ziemi Świdnickiej, Kronika roku 1974 w opracowaniu Danuty Sajdak, strona 99. Młodzi mężczyźni stoją przy stoisku ze starociami, w tle kamienica Rynek 18.

 

 

Wpis odnoszący się do giełdy staroci znajduje się na stronie 108 tego samego Rocznika Świdnickiego 1975 i brzmi następująco :

 

 

24 maja (1974). Studenci Filii Politechniki Wrocławskiej zorganizowali

"Jarmark Staroci" połączony z igrami żaków i zabawą taneczną w Rynku.

Dochód ze sprzedaży eksponatów przeznaczono na budowę

Centrum Zdrowia Dziecka.

 

 

Fragment powyższego zdjęcia - młodzi mężczyźni, studenci filii Politechniki Wrocławskiej w Świdnicy, jeśli ktoś rozpoznaje Panów, mogli by oni wnieść nową, cenną wiedzę w temacie...

 

 

Fragment powyższego zdjęcia - starocie przeznaczone do sprzedaży, da się rozróżnić : moździerz, lampę naftową, wagę szalkową i lampę elektryczną,

 

obrazy,

 

oraz odbiorniki radiowe w tym produkt Unitra Diora, oraz futerał z jakimś instrumentem

 

 

Podsumowując... Zgadzamy się z opiniami, że cykliczna, comiesięczna giełda staroci w Świdnicy odbywa się od wczesnych lat 80-tych XX wieku. Dzięki archiwalnym fotografiom Władysława Orłowskiego z marca i czerwca 1983 roku wiemy, że wtedy giełda była już zaawansowana, nie odbywała się wyłącznie przy okzaji wiosennych i letnich wydarzeń i miała już wielu sympatyków. Mamy nadzieję, że dokopiemy się do informacji (temat otwarty), kiedy Świdnicki Ośrodek Kultury ustalił giełdę jako cykliczne, comiesięczne wydarzenie. Wcześniej odbywała się ona raczej dorocznie, przy okazji Dni Ziemi Świdnickiej "Świdnicki Maj". Na dzień dzisiejszy zatem, z pełną odpowiedzialnością i twardymi dowodami, ustalamy datę narodzin tradycji handlu starociami na świdnickim Rynku na 24 maja 1974 roku.

W kronice napisane jest, że dochód ze sprzedaży staroci studenci przeznaczli na budowę Centrum Zdrowia Dziecka. Ogólnonarodowa zbiórka na ten cel odbywała się od lutego 1968 roku. Czy możliwe jest, że zbiórki w taki sam sposób prowadzono wcześniej?

 

---

 Przygotował : Matthias