Kolejnym, wyjątkowym nabytkiem na "Regał pamięci" jest 5 dokumentów testamentowych (45 stron) dotyczących majątku Hermanna Friedricha Nikolasa von Burghaussa z 1885 roku, które zostały zakupione od prywatnego kolekcjonera z Wrocławia, za kwotę 280,00 zł.

Prezentowany zbiór, składa się z 5 odrębnych dokumentów, które zostały sporządzone we Wrocławiu w 1885 roku. W tychże dokumentach możemy odszukać wiele ciekawych informacji dot. majątku Hermanna Friedricha Nikolasa von Burghaussa; ówczesnego właściciela Łażan, Piotrowic, Żarowa i Nowic... Ze względu na trudny do odczytania charakter pisma, dokładna treść tego zbioru pozostaje na chwilę obecną nieprzetłumaczona. Chcesz pomóc w tłumaczeniu? Skontaktuj się z Nami!

Historia majątków w Łażanach i Piotrowicach jest długa i wielowątkowa. Majątki przechodziły przez ręce wielu rodów aż do 1742 roku, gdy zmarł Carl Gotlieb von Nostitz – ostatni przedstawiciel tej linii rodu, a majątek w powyższych miejscowościach odziedziczyła po nim wdowa; Beate Abigail z domu von Siegroth – Schlawkau. Kilka lat później wyszła ona ponownie za mąż, za generała pruskiego Wilhelma Dietricha von Buddenbrock, ale z nim również nie miała dzieci, dlatego po jej śmierci (już jako Beate von Buddenbrock) cały majątek w wyniku losowania otrzymał siostrzeniec, hrabia Nikolas August Wilhelm von Burghaus (1750-1815). Ten pomnażał majątek i unowocześniał. m. in. ufundował żelazny most na rzece Strzegomce i uregulował bieg rzeki. Po jego śmierci majątek odziedziczył na krótko bratanek Ludwig von Burghaus (zm. w 1815 roku). Od lata 1815 r. kolejnym ordynatem i to aż do śmierci 12 V 1885 r. był Ludwig Hermann Friedrich Nikolas von Burghauss. Ten dosłużył się honorowego tytułu szambelana królewskiego, był aktywnym działaczem związków ziemiaństwa śląskiego oraz towarzystw kredytowych, z czego zresztą ciągnął spore dochody. On był świadkiem powstawania osiedla przemysłowego Ida und Marienhütte nieopodal Żarowa (zresztą sam odsprzedał prawdopodobnie te ziemie Carlowi Kulmizowi). Zasłynął też z działalności dobroczynnej: był współzałożycielem szpitala w Żarowie, utrzymywał przytułek w Piotrowicach, uposażał ubogie wdowy i panny pochodzenia szlacheckiego (był twórcą tzw. Korei w dzisiejszej Jaworzynie Śląskiej). Zmarł bezdzietnie. W swoim testamencie zapisał niebagatelną kwotę 885 000 marek na cele charytatywne, co jeszcze? Może wkrótce się dowiemy...

Zakup był możliwy dzięki dobrowolnym wpłatom mieszkańców Gminy Żarów : Agnieszka i Krzysztof Hennig (20,00 zł), Magdalena Tracz (40,00 zł), Katarzyna Grzegorzek (10,00 zł), Marek Zywer (50,00 zł), Alan Ciapa (50,00 zł) oraz Anna Kądziołka (110,00 zł), za co serdecznie dziękujemy!

Dokumenty trafiają na Regał pamięci do szuflady: „Mapy / Dokumenty”.

Dokument 1 strona 1 z 3 (kliknij obraz aby powiększyć)

 Dokument 1 strona 2 z 3 (kliknij obraz aby powiększyć)

 Dokument 1 strona 3 z 3 (kliknij obraz aby powiększyć)

 Dokument 2 strona 1 z 1 (kliknij obraz aby powiększyć)

 Dokument 3 strona 1 z 1 (kliknij obraz aby powiększyć)

 Dokument 4 strona 1 z 6 (kliknij obraz aby powiększyć)

 Dokument 4 strona 2 z 6 (kliknij obraz aby powiększyć)

 Dokument 4 strona 3 z 6 (kliknij obraz aby powiększyć)

 Dokument 4 strona 4 z 6 (kliknij obraz aby powiększyć)

Dokument 4 strona 5 z 6 (kliknij obraz aby powiększyć)

 Dokument 4 strona 6 z 6 (kliknij obraz aby powiększyć)

 Dokument 5 strona 1 z 34 (kliknij obraz aby powiększyć)

 Dokument 5 strona 2 z 34 (kliknij obraz aby powiększyć)

 Dokument 5 strona 3 z 34 (kliknij obraz aby powiększyć)

 Dokument 5 strona 4 z 34 (kliknij obraz aby powiększyć)

 Dokument 5 strona 5 z 34 (kliknij obraz aby powiększyć)

 Dokument 5 strona 6 z 34 (kliknij obraz aby powiększyć)

 Dokument 5 strona 7 z 34 (kliknij obraz aby powiększyć)

 Dokument 5 strona 8 z 34 (kliknij obraz aby powiększyć)

 Dokument 5 strona 9 z 34 (kliknij obraz aby powiększyć)

 Dokument 5 strona 10 z 34 (kliknij obraz aby powiększyć)

 Dokument 5 strona 11 z 34 (kliknij obraz aby powiększyć)

 Dokument 5 strona 12 z 34 (kliknij obraz aby powiększyć)

 Dokument 5 strona 13 z 34 (kliknij obraz aby powiększyć)

 Dokument 5 strona 14 z 34 (kliknij obraz aby powiększyć)

 Dokument 5 strona 15 z 34 (kliknij obraz aby powiększyć)

 Dokument 5 strona 16 z 34 (kliknij obraz aby powiększyć)

 Dokument 5 strona 17 z 34 (kliknij obraz aby powiększyć)

 Dokument 5 strona 18 z 34 (kliknij obraz aby powiększyć)

 Dokument 5 strona 19 z 34 (kliknij obraz aby powiększyć)

 Dokument 5 strona 20 z 34 (kliknij obraz aby powiększyć)

 Dokument 5 strona 21 z 34 (kliknij obraz aby powiększyć)

Tłumaczenie fragmentu dokumentu 5, strony 15-21 zawdzięczamy Panom: Jarosławowi Juszczakowi (transliteracja) oraz Fryderykowi Mudzo (tłumaczenie), oraz Danielowi Podobińskiemu ze stowarzyszenia Partnerstwo Borów Niemodlińskich, który nawiązał z nami kontakt i koordynował prace - dziękujemy serdecznie. O szczegółach dowiesz się w osobnym wpisie TUTAJ.

"Dyrektorowi zarządzającemu moimi włościami Friedland, Leonhardowi Sternagel zobowiązałem się pisemnie w formie kodycylu do mego zdeponowanym w Królewskim Sądzie Powiatowym testamencie wypłacać w przypadku mojej śmierci legat, tak samo teraz zobowiązuję się płacić go jego żonie, z domu Steinbruck zamieszkałej w Schweidnitz, który wynosi 600 marek rocznie, płatne w dwóch ratach, w św. Jana oraz w Boże Narodzenie. Niniejszym rozporządzam by mój jedyny spadkobierca przejął również to zobowiązanie płacenia pensji 600 marek rocznie aż do końca jej życia.

Wrocław 2 marca 1883

Friedrich hrabia Burghauß

Własnoręcznie wypisany i podpisany

Kodycyl

z dnia 2 marca 1883 roku

Załącznik do mojego zdeponowanego w Królewskim Sądzie Powiatowym we Wrocławiu testamencie

Friedrich hrabia Burghauß

Tülff

Radca Sądu Okręgowego

W moim zdeponowanym w Królewskim Sądzie Powiatowym, datowanym na dzień 1 marca 1879 roku testamencie wyraźnie wyraziłem wolę, iż znajdujące się tam i sporządzone oraz podpisane przeze mnie kodycyle mają mieć tę samą ważność prawną, co postanowienia zawarte w treści mojego testamentu.

Z tego powodu zobowiązany jestem uzupełnić te postanowienia niniejszym[ucięty fragment], ponieważ moja sytuacja materialna znacząco się zmieniła po zejściu mojej drogiej małżonki, która uczyniła mnie jedynym spadkobiercą jej majątku.

I W sprawie moich posiadłości ziemskich

1. Przeznaczone na działalność charytatywną majątki Friedland wraz z folwarkami oraz majątek Sabine mają zamiast zawartej [w testamencie] sumy otrzymać fundusz zabezpieczający.
2. Co do spadkobiercy mojej ordynacji Laasan zawarte zostaną poniżej nowe postanowienia.
3. Należący do mnie dom na ulicy Gartenstraße 8, który nabyłem za kwotę 117.000 talarów i który uwolniłem od wszelkich obciążeń i długów, może zostać wedle uznania sprzedany przez wykonawców mojego testamentu, pod jednym jednak warunkiem, że moja droga szwagierka, Auguste hrabina Henckel von Donnersmarck ma otrzymać, jeśli tego chce, mieszkanie które sobie wybierze z wieczystym prawem użytkowania, lub też ma otrzymać ekwiwalent w wysokości trzech tysięcy marek rocznie. Mieszkanie to powinno się znajdować na pierwszym piętrze od strony ogrodu i dziedzińca, to ta sama część w której ja mieszkam. Wyłączyć z tego należy moją bibliotekę i pokój gościnny oraz pozostałe pomieszczenia na tym piętrze. Wyłącza się z tego też piwnicę oraz parter, natomiast ma mieć wyłączne prawo do użytkowania ogród oraz znajdujący się tam domek letni. Należy urządzić [jej] też kuchnię.

II Po mojej śmierci z pieniędzy w gotówce i papierów wartościowych, należy wyznaczyć następujące płatności:

1. Dług mego ś. p. ojca, który spłacałem co roku wraz z 4% odsetkami wobec wdowy po Majorze von Sydow z domu von zu Lippstadt albo wobec jej spadkobierców w wysokości 15.000 marek słownie piętnaście tysięcy marek.
2. Moim rodzicom chrzestnym którzy mogą wylegitymować swą tożsamość, po równo rozdysponować kwotę 60.000 marek, słownie sześćdziesiąt tysięcy marek
3. Moi krewni których wymieniłem w załączniku zdeponowanego testamentu, zamiast sumy 600.000 marek sumę 900.000 marek
4. Kasie dla Ubogich moich włości Laasan oraz Friedland oraz majątków Sabine pod tytułem „Legat Friedricha Hrabiego Rzeszy von Burghauß kwotę 32.000 marek sł. trzydzieści dwa tysiące marek, z której co roku 4 procent w rocznicę mej śmierci mają być wypłacane pieniądze najuboższym mieszkańcom tej wspólnoty, mianowicie mają to być:

wspólnota Laasan 3000 marek

Peterwitz 4000

Neudorf 2500

Saarau 1800

Beatenwald 100

miasto Friedland 6000

wieś Floste 2600

Woistrasch 2000

Ellguth 2600

Hammer oraz Friedrichsfeld 2000

Julienthl 1200

Hillersdorf 1200

Sabine 2600

= 32200 marek

5. W dalszej kolejności wyznaczam legaty dla zasłużonych przez wiele lat pracowników i służbe, o ile [w chwili mojej śmierci] będą wciąż u mnie zatrudnieni:

Dyrektor gospodarczy Hernstein z Friedland 10 000 Mk.

Inspektor gospodarczy Dierig z Laasan 10 000 Mk.

zatrudniony jeszcze u mnie Generalny Urzędnik Kancelarii Krajowej Scheibner 5000

leśniczy Jungnikel 6000

służący Johann Abend 5000

woźnica Carl Silz 6000

służący August David, wkrótce otrzymawszy również zwrot wystawionego przez niego i nie spłaconego wciąż weksla 2000

Suma 44 000

6. Tym, którzy wcześniej u mnie pracowali i którym obiecałem za to pensje, należy wypłacić w przypadku mojej śmierci połowę takiej pensji ale do końca ich życia.

Wymienię tutaj z imienia wdowę po dyrektorze gospodarczym Sternnagel w Schweidnitz kwotą 600 marek, naczelnika urzędu (wcześniej w Sabine) Bernert kwotą 300 marek, nauczyciela i wdowca Loeffler w Friedland.

7. Wymienionym poniżej instytucjom charytatywnym należy wypłacić po dziesięć tysięcy marek, mianowicie:

Domu Pomocy dla Chłopców w Friedland Bethesde

Tamtejszemu Siecherhaus? [nieznana nazwa własna]

Szpital dworski(?) w Peterwitz

Szpitalowi w Saarau(?)

Fundacji pomocy dla Szlachcianek na Śląsku

oraz powołanej przeze mnie do życia fundacji Księcia Fryderyka Wilhelma

Łącznie sześćdziesiąt tysięcy marek

8. Powołanej do życia przez mą zmarłą kuzynkę Sophie hrabinie Rzeszy von Burghaus Fundacji Badewitz, w powiecie Loebschuetz, która pilnie wymaga wsparcia, kwotę 100.000 marek słowem sto tysięcy marek, odjąwszy kwoty które od teraz będę wpłacał na ową fundację.

9. Zgodnie z ostatnim rozporządzeniem, które już po części spełniłem i zamierzam dalej realizować, wedle życzenia mojej ś. p. małżonki kwotę 300.000 marek dla fundacji Adelajdy słowem trzysta tysięcy marek odjąwszy kwoty które do śmierci będę od teraz wpłacał na rzecz tej fundacji dla przedsięwzięć budowlanych, urządzenia i spełnienia funkcji statutowych.
10. Spadkobiercom mojego zmarłego przyjaciela, królewskiego szambelana hrabiego Erdmana von Pückler z Tannhausen oraz mojej szanownej przyjaciółce a jego małżonce hrabinie Maltzahn
11. Wicenaczelnikowi zamkowemu i Generalnemu Dyrektorowi Krajowemu, hrabiemu Karlowi Pückler któremu w odrębnym podpunkcie poświęcę jeszcze miejsca
12. wdowie po majorze von Petery, z domu Policenie hrabinie Pueckler 100.000 marek słownie sty tysięcy marek

c dzieciom zmarłego Erdmanna hrabiego von Pueckler 100.000 marek słownie sto tysięcy marek

11. jeżeli służący Johann Abend umrze przede mną, pieniądze mają otrzymać jego żyjące z nim i będące wtenczas w potrzebie dzieci w postaci legatu.
12. każdemu pastorowi w Peterwitz rocznie 300 marek słownie trzysta w celu wsparcia biednych naszej gminy i majoratu Laasan, niech dysponuje tym wedle własnego uznania, także na rzecz dzieci oraz [niezrozumiały zwrot- dla małżeństw?]

13. Odnosi się do punktu 12

Zgodnie z nowym i starym statutem ordynacji Laasan pragnę by, w razie bezdzietnej śmierci mych następców, majorat przeszedł w ręce któregoś z moich męskich krewnych i proszę by hrabia Friedrich Fabian von Pfeil z Wildschuetz, członek Izby Panów podjął tą decyzję oraz by wnioskować u Jego Wysokości Cesarza i Króla łaskawie o udzielenie zgody na taką nominację.

Nr I ad. 2. kodycyl

Na jedynego spadkobiercę mianuję Wice Naczelnika Zamkowego pana hrabiego Karla von Pueckler z Ober-Weistritz, Naczelnego Dyrektora Krajowego Śląskiego pod warunkiem iż ma on sumiennie spełnić wszystkie przesłanki mego testamentu i kodycyli, zwłaszcza spełnienie płatności gotówkowych i papierów wartościowych, zgodnie z aktualnym kursem walutowym.

W dalszej kolejności postanawiam:

600. że do utworzonej przeze mnie i [zameldowanej] w Królewskim Sadzie Okręgowym fundacji mego ordynatu Friedland wraz z inwentarzem oraz majątku Sabine w powiecie Falkenberg mają być, zamiast pierwotnie przewidzianego dla tej fundacji funduszu rezerwowego, przeznaczone pieniądze w kwocie 600.000 słownie sześciuset tysięcy marek. Ponadto urzędowe zatwierdzenie powołania fundacji jest właśnie w toku a przekazanie tej kwoty ma nastąpić niezwłocznie po mojej śmierci.
601. Znajdujące się w moim mieszkaniu portrety rodowe orar portret Jego Wysokości Cesarza i Króla, który łaskawie od Niego otrzymałem, mają zostać przeniesione na zamek w Laasan. To samo dotyczy portretu Fryderyka Wielkiego po mojej ciotce, wdowie po Feldmarszałku von Buddenbrock, który ma się stać częścią wyposażenia ordynacji.
602. Znajdujące się w pałacu Friedland meble wraz ze znakomitą winnicą mają pozostać w inwentarzu pałacu. Jeżeli chce stamtąd zabierać mój główny spadkobierca jakieś portrety, to pozostawiam mu tutaj w tej kwestii wolną rękę.
603. udzielane szkołom rolniczym w Poppelau, Nieder Briesitz oraz Schweidnitz stypendia mają być im tak długo jak one istnieją w moim imieniu przekazywane.
604. dopóki istnieje Prowincjonalna Fundacja Wiktorii, ma ona otrzymywać rocznie 300 marek ode mnie

III wykonawcą testamentu mianuję Tajnego Radcę i Krajowego Naczelnika Finansowego, pana Hübnera. Tenże wdzięcznie przyjął tę nominację i był już redaktorem treści fundacji ordynatu Friedland i jego inwentarzu a także majątku Sabine. Był też wykonawcą testamentu mojej drogiej i zmarłej żony.

Wyrażam nadzieję i ufam, iż jego przyjazny charakter pozwoli mu spełnić postanowienia mojego testamentu i załączonych kodycyli oraz że będzie sumiennie dbał o to by niniejsze, długotrwałe i żmudne prace były owocne i zgodne z moja wolą. Dlatego też postanawiam iż za owe zadanie oraz za już wykonane prace ma on otrzymywać rocznie 2.400 marek słownie dwa tysiące czterysta marek tak długo jak będzie on wykonywał swoje zadania.

Na wypadek, gdyby wyjątkowo niekorzystne okoliczności sprawiły, iż w przypadku gdy zestawienie powyższych wydatków wykaże, iż po mojej śmierci zabraknie pieniędzy do spełnienia wszystkich postanowień mego testamentu i kodycyli, łącznie z sumą dwustu tysięcy marek, które ma otrzymać mój spadkobierca, to wówczas wszystkie wydatki mają być równomiernie uzupełnione pieniędzmi z funduszu zabezpieczającego wpisany na majątek Friedland wraz z jego inwentarzem, tak by postanowienia mogły być spełnione a kwota 200.000 tysięcy marek również była dla mojego spadkobiercy zachowania. Jeżeli przez pozostały czas życia powiększę mój majątek pieniężny i będzie wynosił więcej niż 3 miliony, to wówczas nadwyżka ma być procentowo rozdysponowana wszystkim legatom.

Teraz niech łaskawy Pan Bóg pobłogosławi moją ostatnią wolę.

Wrocław dnia 4 maja 1883

Friedrich hrabia von Burghauß.

Wpisane w punkcie f. ostatnie postanowienie, które dotyczy nadwyżkę mojego aktualnego majątku pieniężnego, mianowicie ponad 3 miliony marek, rozdysponować pomiędzy wszystkie legaty."

 Dokument 5 strona 22 z 34 (kliknij obraz aby powiększyć)

 Dokument 5 strona 23 z 34 (kliknij obraz aby powiększyć)

 Dokument 5 strona 24 z 34 (kliknij obraz aby powiększyć)

 Dokument 5 strona 25 z 34 (kliknij obraz aby powiększyć)

 Dokument 5 strona 26 z 34 (kliknij obraz aby powiększyć)

 Dokument 5 strona 27 z 34 (kliknij obraz aby powiększyć)

 Dokument 5 strona 28 z 34 (kliknij obraz aby powiększyć)

 Dokument 5 strona 29 z 34 (kliknij obraz aby powiększyć)

 Dokument 5 strona 30 z 34 (kliknij obraz aby powiększyć)

 Dokument 5 strona 31 z 34 (kliknij obraz aby powiększyć)

 Dokument 5 strona 32 z 34 (kliknij obraz aby powiększyć)

 Dokument 5 strona 33 z 34 (kliknij obraz aby powiększyć)

 Dokument 5 strona 34 z 34 (kliknij obraz aby powiększyć)

 Przygotował : Matthias