EUROPA
Ilość pozycji na Liście Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego Ludzkości, w/g państw.
Lista Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego Ludzkości, to lista obiektów objętych szczególną ochroną międzynarodowej organizacji UNESCO, filii ONZ, ze względu na ich unikatową wartość kulturową bądź przyrodniczą dla ludzkości. Lista obejmuje (stan w lipcu 2012) 962 obiekty w 157 krajach, w tym 745 obiektów dziedzictwa kulturowego (K), 188 przyrodniczego (P) i 29 mieszanych (K, P). W sprawie wpisania danego obiektu na listę decyduje Komitet Światowego Dziedzictwa w trakcie corocznej sesji, począwszy od 1977 roku. Nominacje zgłaszane są przez poszczególne kraje. Jeżeli wniosek o wpisanie danego miejsca na listę nie zostanie uwzględniony, może być złożony ponownie.
O objęciu danego obiektu ochroną UNESCO w ramach listy światowego dziedzictwa decyduje szereg kryteriów : sześć kryteriów dla obiektów dziedzictwa kulturowego i cztery dla przyrodniczego. Dany obiekt musi reprezentować "unikatową uniwersalną wartość" i spełniać przynajmniej jeden z poniższych warunków :
Kryteria kulturowe
- "reprezentować arcydzieło ludzkiego geniuszu twórczego"
- "przedstawiać ważną wymianę ludzkich wartości, na przestrzeni dziejów lub w obszarze danego regionu świata, w zakresie rozwoju architektury lub technologii, w sztukach monumentalnych, urbanistyce lub projektowaniu krajobrazu"
- "przedstawiać unikatowe albo przynajmniej wyjątkowe świadectwo tradycji kulturowej lub istniejącej albo minionej cywilizacji"
- "przedstawiać szczególny przykład typu budowli, zespołu architektonicznego lub technologicznego albo krajobrazu ilustrującego ważny etap (lub etapy) w historii ludzkości"
- "przedstawiać szczególny przykład tradycyjnego ludzkiego osadnictwa, zagospodarowania ziemi lub morza, reprezentatywny dla danej kultury (lub kultur), albo ludzkiej interakcji ze środowiskiem, szczególnie jeśli stało się ono zagrożone wskutek nieodwracalnej zmiany"
- "pozostawać w bezpośrednim lub namacalnym związku z wydarzeniami lub żywą tradycją, pomysłowością lub wierzeniami albo z dziełami artystycznymi lub literackimi o wyjątkowym uniwersalnym znaczeniu (Komitet uznaje, że to kryterium powinno być stosowane w połączeniu z innymi kryteriami)"
Kryteria przyrodnicze
- "obejmować wyjątkowe zjawiska przyrodnicze lub tereny szczególnego naturalnego piękna i o estetycznym znaczeniu"
- "przedstawiać szczególne świadectwo ważnych etapów w historii planety, zawierające ślady dawnego życia, istotnych toczących się procesów geologicznych tworzących formy ukształtowania terenu lub istotne formacje geomorficzne lub fizjograficzne"
- "przedstawiać szczególny przykład toczących się procesów ekologicznych i biologicznych, istotnych dla ewolucji i rozwoju lądowych, słodkowodnych, przybrzeżnych i morskich ekosystemów lub społeczności roślin i zwierząt"
- "obejmować najważniejsze środowiska przyrodnicze do ochrony różnorodności form życia, łącznie z zagrożonymi gatunkami o uniwersalnej wartości z punktu widzenia nauki i konserwacji przyrody."
Oznaczenia : cyfra w nawiasie przy nazwie kraju oznacza liczbę wpisów na listę UNESCO w danym kraju, skrót K - kulturowe, P - przyrodnicze, rok wpisu na listę
EUROPA
Albania (2) *
zespół archeologiczny w Butrint (zagrożone) K 1992 1999
Historyczne centra miast Berat i Gjirokastra K 2005 2008
Andora (1) *
Dolina Madriu-Perafita-Claror K 2004 2006
Austria (8) *
Zabytkowe centrum Salzburga K 1996
Pałac i ogrody Schönbrunn K 1996
Krajobraz kulturowy Hallstatt Dachstein Salzkammergut K 1997
Linia kolejowa na Przełęczy Semmering K 1998
Historyczne centrum Grazu K 1999
Krajobraz kulturowy Wachau K 2000
Zabytkowe centrum Wiednia K 2001
Krajobraz kulturowy Fertö/Jeziora Nezyderskiego (wspólnie z Węgrami) K 2001
Belgia (10) *
Domy beginek (béguinages) we Flandrii K 1998
Panorama view of the Grand Place La Grand-Place w Brukseli K 1998
Cztery Windy na Kanale Centralnym wraz z otoczeniem, La Louvi?re i Le Roeulx (prowincja Hainaut) K 1998
Miejskie wieże strażnicze (beffroi) we Flandrii, Walonii i północnej Francji (wspólnie z Francją) K 1999 2005
Zabytkowe centrum Brugii K 2000
Główne rezydencje miejskie zaprojektowane przez Victora Hortę (Bruksela) K 2000
Neolityczne kopalnie krzemienia w Spiennes (Mons) K 2000
Katedra Notre-Dame w Tournai K 2000
Zabytkowy zespół: dom, pracownie i muzeum rodów Plantin i Moretus w Antwerpii K 2000
Pałac Stocleta w Brukseli K 2009
Białoruś (4) *
Białowieski Park Narodowy (wspólnie z Polską) P 1979 1992
Zespół zamkowy w Mirze K 2000
Architektoniczny, rezydencjonalny i kulturalny zespół rodu Radziwiłłów w Nieświeżu K 2005
Południk Struvego - wpis transgraniczny wraz z Estonią, Finlandią, Litwą, Łotwą, Mołdawią, Norwegią, Rosją, Szwecją i Ukrainą K 2005
Bośnia i Hercegowina (2) *
Dzielnica Starego Mostu w Mostarze K 2005
Most Mehmeda Paszy Sokolovicia w Wiszegradzie K 2007
Bułgaria (9) *
Cerkiew Bojańska koło Sofii K 1979
JeĽdziec Tracki z Madary K 1979
Zespół cerkwi wykutych w skale w Iwanowie K 1979
Grobowiec tracki z Kazanłyku K 1979
Zabytkowe miasto Nesebyr K 1983
Park Narodowy Pirinu P 1983
Monastyr Rilski K 1983
Rezerwat przyrody Srebyrna P 1983
Grobowiec tracki w Swesztari K 1985
Chorwacja (7) *
Zabytkowe centrum Splitu wraz z pałacem Dioklecjana K 1979
Stare Miasto w Dubrowniku K 1979 1994
Park Narodowy Jezior Plitwickich P 1979 2000
Zespół bazylikalny Eufrazjana na Starym Mieście w Poreču K 1997
Zabytkowe miasto Trogir K 1997
Katedra św. Jakuba w Szybeniku K 2000
Krajobraz kulturowy wyspy Hvar (Równina Starego Gradu) K 2008
Cypr *
* 1980 - Zabytki archeologiczne w regionie Pafos (K)
* 1985 - Malowane kościoły w regionie Troodos (wpis rozszerzony w 2001) (K)
* 1998 - Stanowisko neolityczne Chirokitia (K)
Czarnogóra (2) *
Kotor - region przyrodniczy i kulturowo-historyczny K 1979
Park Narodowy Durmitor P 1980 2005
Czechy (12) *
Zabytkowe centrum miasta Český Krumlov K 1992
Zabytkowe centrum Pragi K 1992
Zabytkowe centrum miasta Telč K 1992
Sanktuarium pielgrzymkowe św. Jana Nepomucena (Zelená Hora) K 1994
Kutná Hora - Stare Miasto z kościołem św. Barbary i katedra Mariacka w dzielnicy Sedlec K 1995
Krajobraz kulturowy posiadłości książąt Lichtenstein w regionie Lednice-Valtice K 1996
Ogrody i renesansowo-barokowy zamek biskupów ołomunieckich w Kromieryżu K 1998
Wieś Holaszowice z zespołem póĽnobarokowej architektury K 1998
Litomyśl, renesansowo-barokowy zamek wraz z ogrodami K 1999
Kolumna św. Trójcy w Ołomuńcu K 2000
Willa Tugendhatów w Brnie według projektu Miesa van der Rohe K 2001
Dzielnica żydowska i bazylika św. Prokopa w Třebíč K 2003
Dania (4) (jeden w Grenlandii) *
Jelling: kurhany, kamienie runiczne i kościół K 1994
Katedra w Roskilde K 1995
Fiord Ilulissat (Grenlandia) P 1996 2004
Zamek Kronborg K 2000
Estonia (2) *
Zabytkowe centrum Tallinna K 1997
Południk Struvego - wpis transgraniczny wraz z Białorusią, Finlandią, Litwą, Łotwą, Mołdawią, Norwegią, Rosją, Szwecją i Ukrainą K 2005
Finlandia (7) *
Twierdza Suomenlinna K 1991
Zabytkowa dzielnica Raumy K 1991
Drewniany kościół w Petäjävesi K 1994
Fabryka ścieru i tektury w Verla K 1996
Cmentarzysko z epoki brązu w Sammallahdenmäki K 1999
Południk Struvego - wpis transgraniczny wraz z Białorusią, Estonią, Litwą, Łotwą, Mołdawią, Norwegią, Rosją, Szwecją i Ukrainą K 2005
Archipelag Kvarken (dopisany do Pobrzeża Zachodniobałtyckiego w Szwecji z 2000) P 2006
Grecja (17) *
Świątynia Apollina Epikuriosa w Bassaj K 1986
Stanowisko archeologiczne w Delfach K 1987
Akropol ateński K 1987
Góra Athos K 1988
Stanowisko archeologiczne w Epidauros K 1988
Wczesnochrześcijańskie i bizantyńskie zabytki w Salonikach K 1988
Klasztory Meteory K 1988
Średniowieczne miasto Rodos K 1988
Twierdza i miasto bizantyjskie w Mistrze K 1989
Stanowisko archeologiczne w Olimpii K 1989
Klasztory Dafni w Attyce, Osios Loukas w Beocji i Nea Moni na Chios K 1990
Wyspa Delos K 1990
Pythagorion i Herajon na wyspie Samos K 1992
Stanowiska archeologiczne w Werginie K 1996
Stanowiska archeologiczne w Mykenach i Tirynsie K 1996
Zabytkowe centrum (chora) z klasztorem św. Jana Teologa i Grotą Apokalipsy na wyspie Patmos K 1999
Stare miasto w Korfu K 2007
Hiszpania (41) (3 na Wyspach Kanaryjskich) *
Zespół zabytkowy w Kordowie K 1984 1994
Alhambra, ogrody Generalife, twierdza Albaicín w Grenadzie K 1984 1994
Katedra w Burgos K 1984
Klasztor i pałac Eskurial pod Madrytem K 1984
Dzieła A. Gaudiego w Barcelonie: Park Güell, Pałac Güell, Casa Mil?, Casa Vicens, fasada Narodzenia Pańskiego i krypta katedry Sagrada Familia, Casa Batlló i krypta w Colonia Güell K 1984 2005
Jaskinia Altamira i paleolityczna sztuka jaskiniowa północnej Hiszpanii K 1985 2008
Zespół zabytkowy w Segowii i akwedukt K 1985
Oviedo - zespół zabytkowy i kościoły z czasów królestwa Asturii K 1985 1998
Zespół zabytkowy w Santiago de Compostela K 1985
Zespół zabytkowy w Ávili wraz z kościołami extra-muros K 1985
Architektura w stylu mudejar w Aragonii K 1986 2001
Zespół zabytkowy w Toledo K 1986
Park Narodowy Garajonay P 1986
Zespół zabytkowy w Cáceres K 1986
Katedra, alkazar i Główne Archiwum Indii w Sewilli K 1987
Zespół zabytkowy w Salamance K 1988
Opactwo w Poblet K 1991
Zespół archeologiczny w Méridzie K 1993
Królewski klasztor Santa Maria de Guadalupe K 1993
Droga pielgrzymkowa do Santiago de Compostela (Droga św. Jakuba) K 1993
Park Narodowy Donana P 1994
Zabytkowe miasto warowne Cuenca K 1996
Giełda Jedwabiu (Lonja de la Seda) w Walencji K 1996
Kopalnie złota Las Medulas K 1997
Pałac Muzyki Katalońskiej (Palau de la Música Catalana) i szpital św. Pawła (Sant Pau) w Barcelonie K 1997
Klasztory Yuso i Suso w San Millán de la Cogolla K 1997
Sztuka naskalna basenu Morza Śródziemnego na Półwyspie Iberyjskim K 1998
Uniwersytet i dzielnica zabytkowa w Alcalá de Henares K 1998
Ibiza, różnorodność biologiczna i kulturowa K P 1999
San Cristóbal de la Laguna na Wyspach Kanaryjskich K 1999
Stanowisko archeologiczne Atapuerca K 2000
Zespół katalońskich kościołów romańskich w Vall de Boí K 2000
Zespół archeologiczny Tarraco K 2000
Gaj palmowy w Elx K 2000
Rzymskie mury obronne w Lugo K 2000
Krajobraz kulturowy Aranjuezu K 2000
Renesansowe zespoły zabytkowe Úbeda i Baeza K 2003
Most Biskajski K 2006
Park Narodowy Teide na Wyspach Kanaryjskich P 2007
Wieża Herkulesa K 2009
Holandia (8) (1 na Antylach Holenderskich) *
Schokland i okolice K 1995
Linia obronna Amsterdamu K 1996
Wiatraki w regionie Kinderdijk-Elshout K 1997
Strefa zabytkowa w Willemstad, centrum miasta i port (Antyle Holenderskie) K 1997
Woudagemaal - stacja pomp parowych K 1998
Droogmakerij de Beemster (Polder Beemster) K 1999
Rietveld Schröderhuis (Dom Schrödera Rietvelda) w Utrechcie K 2000
Morze Wattowe - wspólnie z Niemcami P 2009
Irlandia (2) *
Zespół zabytków archeologicznych w dolinie Brú na Bóinne (Newgrange, Knowth, Dowth) K 1993
Zespół klasztorny na wyspie Skellig Michael K 1996
Islandia (2) *
Park Narodowy Pingvellir K 2004
Wyspa Surtsey P 2008
Litwa (4) *
Stare Miasto w Wilnie K 1994
Mierzeja Kurońska - wspólnie z Rosją K 2000
Stanowisko archeologiczne w Kiernowie (Kernave) K 2004
Południk Struvego - wpis transgraniczny wraz z Białorusią, Estonią, Finlandią, Łotwą, Mołdawią, Norwegią, Rosją, Szwecją i Ukrainą K 2005
Luksemburg (1) *
Zabytkowe dzielnice miasta Luksemburg wraz z fortyfikacjami K 1994
Łotwa (2) *
Stare Miasto w Rydze K 1997
Południk Struvego - wpis transgraniczny wraz z Białorusią, Estonią, Finlandią, Litwą, Norwegią, Mołdawią, Rosją, Szwecją i Ukrainą K 2005
Macedonia (1) *
Miasto Ochryda z jeziorem K P 1980
Malta (3) *
Valletta K 1980
Hypogeum hal Saflieni K 1980
Świątynie megalityczne na Malcie i Gozo - ?gantija, ?a?ar Qim, Mnajdra, Ta' ?a?rat, Skorba, Tarxien K 1980 1992
Mołdawia (1) *
Południk Struvego - wpis transgraniczny wraz z Białorusią, Estonią, Finlandią, Litwą, Łotwą, Norwegią, Mołdawią, Rosją, Szwecją i Ukrainą K 2005
Norwegia (7) *
Bryggen - szereg zabytkowych budynków w Bergen K 1979
Urnes stavkirke - kościół klepkowy w Urnes K 1979
Miasto R?ros K 1980
Rysunki naskalne z Alty P 1985
Vega?yan - archipelag Vega K 2004
Południk Struvego (K) - wpis transgraniczny wraz z Białorusią, Estonią, Finlandią, Litwą, Łotwą, Mołdawią, Rosją, Szwecją i Ukrainą K 2005
Fiordy zachodniej Norwegii - Geirangerfjord i N?r?yfjord P 2005
Portugalia (13) (2 na Azorach, 1 na Maderze) *
Historyczne centrum Angra do Heroísmo na Azorach K 1983
Klasztor dos Jeronimos i wieża Belém w Lizbonie K 1983
Klasztor w Batalha K 1983
Klasztor Zakonu Chrystusa w Tomarze K 1983
Historyczne centrum Évory K 1986
Opactwo Cystersów w Alcobaça K 1989
Krajobraz kulturowy w Sintrze K 1995
Historyczne centrum Porto K 1996
Prehistoryczna sztuka naskalna w dolinie Côa K 1998
Lasy wawrzynowe na Maderze P 1999
Alto Douro - region winny górnego Duero K 2001
Historyczne centrum Guimar?es K 2001
Krajobrazy winnic na wyspie Pico (Azory) K 2004
Rosja (część europejska) (15) *
Zabytkowe centrum Sankt Peterbsburga i pobliskie zabytki K 1990
Cerkwie na wyspie Kiży na jeziorze Onega K 1990
Kreml moskiewski i Plac Czerwony w Moskwie K 1990
Zabytki historyczne Nowogrodu Wielkiego i okolic K 1992
Zespół historyczny, kulturalny i naturalny Wysp Sołowieckich K 1992
Zabytki Władymira i Suzdalu oraz cerkiew Borysa i Gleba w Kidekszy K 1992
Siergijew Posad - zespół architektoniczny Ławry Troicko-Siergiejewskiej K 1993
Cerkiew Wniebowstąpienia w Kołomieńskie K 1994
Dziewicze lasy Komi P 1995
Zespół architektoniczny i zabytkowy Kremla w Kazaniu K 2000
Zespół monastyru Terapontowskiego K 2000
Mierzeja Kurońska - wspólnie z Litwą K 2000
Zespół klasztoru Nowodziewiczego K 2004
Zabytkowe centrum Jarosławia nad Wołgą K 2005
Południk Struvego - wpis transgraniczny wraz z Białorusią, Estonią, Finlandią, Litwą, Łotwą, Norwegią, Mołdawią, Szwecją i Ukrainą K 2005
Rumunia (7) *
Delta Dunaju P 1991
Wioski z kościołami obronnymi w Siedmiogrodzie K 1993 1999
Monastyr w Horezu K 1993
Malowane cerkwie północnej Mołdawii K 1993
Stare Miasto Sighişoary K 1999
Zespół drewnianych cerkwi z Marmaroszu K 1999
Fortece dackie w górach Orăştie K 1999
San Marino (1) *
Historyczne centrum San Marino i góra Monte Titano K 2008
Serbia (4) *
Zabytkowe miasto Stari Ras z monastyrem Sopoćani K 1979
Monastyr Studenica K 1986
Średniowieczne zabytki Kosowa (m.in. Monastyr Visoki Dečani) (zagrożone) K 2004 2006
Ruiny rzymskiego pałacu Galeriusza - Gamzigrad-Romuliana K 2007
Słowacja (7) *
Bańska Szczawnica - średniowieczne miasto górnicze K 1993
Wilkoliniec - skansen architektury ludowej K 1993
Levoča, Zamek Spiski i związane z nim zabytki, Spiska Kapituła i kościół we wsi ®ehra K 1993 rozszerzono w 2009
Jaskinie Krasu Węgierskiego (Aggtelek) i Słowackiego Krasu (wpis rozszerzony w 2000 o Dobszyńską Jaskinię Lodową w Słowackim Raju) - wspólnie z Węgrami P 1995 2000
Bardiów - średniowieczne miasto obronne; dobrze zachowany zespół miejski z dzielnicą żydowską K 2000
Karpackie lasy bukowe - wpis transgraniczny wraz z Ukrainą P 2007
Drewniane kościoły w słowackich Karpatach K 2008
Słowenia (1) *
Jaskinie Szkocjańskie - system jaskiń krasowych znacznych rozmiarów P 1986
Szwajcaria (10) *
Opactwo Sankt Gallen K 1983
Klasztor benedyktynów św. Jana w Müstair K 1983
Zespół zabytkowy w Bernie K 1983
Trzy zamki, mury i fortyfikacje miasta Bellinzona K 2000
Jungfrau-Aletsch-Bietschhorn P 2001 2007
Monte San Giorgio P 2003
Winnice w Lavaux K 2007
Linie kolei retyckiej przez przełęcze Albula i Bernina (wpis transgraniczny z Włochami) K 2008
Szwajcarska arena tektoniczna Sardona P 2008
Układ urbanizacyjny miast zegarmistrzowskich La Chaux-de-Fonds / Le Locle K 2009
Szwecja (14) *
Rezydencja królewska w Drottningholm K 1991
Osady wikingów w Birka i Hovgärden K 1993
Odlewnia żelaza w Engelsberg K 1993
Rysunki naskalne w Tanum K 1994
Cmentarz leśny w Skogskyrkogrden K 1994
Hanzeatyckie miasto Visby K 1995
Kraina Laponii K P 1996
Miasto-kościół Gammelstad w Lule? K 1996
Port morski w Karlskronie K 1998
Pobrzeże Zachodniobotnickie wraz z Archipelagiem Kvarken wraz z Finlandią P 2000 2006
Krajobraz rolniczy południowej Olandii K 2000
Strefa górnicza Wielkiej Góry rudy Miedzianej w Falun K 2001
Radiostacja Varberg w Grimeton K 2004
Południk Struvego - wpis transgraniczny wraz z Białorusią, Estonią, Finlandią, Litwą, Łotwą, Norwegią, Mołdawią, Rosją i Ukrainą K 2005
Ukraina (4) *
Ławra Pieczerska i Sobór Mądrości Bożej (Sofijski) w Kijowie K 1990 2005
Stare Miasto we Lwowie K 1998
Południk Struvego - wpis transgraniczny wraz z Białorusią, Estonią, Finlandią, Litwą, Łotwą, Mołdawią, Norwegią, Rosją i Szwecją K 2005
Karpackie lasy bukowe - wpis transgraniczny wraz ze Słowacją P 2007
Watykan (2) *
Historyczne centrum Rzymu, eksterytorialne posiadłości Watykanu w Rzymie i bazylika św. Pawła za Murami (San Paolo Fuori le Mura) - wspólnie z Włochami K 1980 1990
Miasto Watykan K 1984
Węgry (8) *
Budapeszt - panorama nabrzeży Dunaju (m.in. Góra Gellerta), dzielnica zamkowa w Budzie i Andrássy út K 1987 2002
Wieś Hollókő K 1987
Jaskinie Krasu Węgierskiego (Aggtelek) i Słowackiego Krasu oraz Dobszyńska Lodowa Jaskinia w Słowackim Raju - wspólnie ze Słowacją P 1995 2000
Opactwo benedyktyńskie w Pannonhalma i jego otoczenie K 1996
Puszta - Park Narodowy Hortobágy K 1999
Cmentarz wczesnochrześcijański w Pécsu K 2000
Krajobraz kulturowy Jeziora Fertö/Nezyderskiego - wspólnie z Austrią K 2001
Krajobraz kulturowy Tokaju K 2002
źródło : wikipedia