Gmina Żarów Monografia Historyczna, Tomasz Ciesielski, 2006
CZĘŚĆ V
Dzieje wsi Gminy Żarów
KALNO-WOSTÓWKA
NIEM.NEU SORGAU
Neusorge (1550, 1579, 1682, 1713, 1728, 1756); Neuen Sorge (1594); Neu Sorge (1605, 1667, 1726, 1817).
Powojenne nazwy polskie: ?: Wostówka; od VI 1948 r: Żarowiec; przed 1961 r. Żarzysko. W „Słowniku etymologicznym nazw geograficznych Śląska”, t.8 podana forma: Żarowice.
Położenie geograficzne: Równina Świdnicka, 190 m npm.
DZIEJE OSADY DO 1945 R.
Osada powstała prawdopodobnie dopiero w pierwszej połowie XVI w. W wykazie z 1548 r. określono ją jako nowo wybudowaną wieś dziedziczną. Nie wiadomo jednak przez kogo. W drugiej połowie XVI w. właścicielami Wostówki byli panowie von Hochberg. W 1550 r. Konrad, w 1579 r. Leonard, Heinrich i Christoph, a w 1594 r. Konrad (1). Z tego tytułu zobowiązani byli wystawiać na wyprawy wojenne 3/4 żołnierza pieszego. Dochodowość majątku szacowano dla celów podatkowych na 33 floreny. Około 1605 r. właścicielem Wostówki został Fryderyk von Motschelnitz i odtąd nieprzerwanie była ona częścią kompleksu majątkowego Mrowiny.
Kolejnymi właścicielami Wostówki byli (2):
1.Od ok. 1605 do 1653 r.: jeden lub dwóch panów Friedrich von Motschelnitz (Mutschenitz).
2.Od 1653 do 1668 r.: generał major Ludwig von Lopis markiz de Monterverques.
3.Od 1668 do 5 I 1689 r.: wdowa po Ludwigu von Lopis, Sophia Maximiliana z domu Nostitz, a z drugiego małżeństwa hrabina von Oppersdorf.
4.Od 1689 do 16 II 1692 r.: drugi mąż Sophii Maximiliany, hr. Hermann von Oppersdorf.
5.Od 1692 do 1694 r.: hr. Karl Joseph von Oppersdorf.
- Od 1694 do połowy 1713 r.: Johann Frantz baron von Karnath (Carnath).
7.Od czerwca 1713 r. do 24 X 1727 r.: Melchior Ducius von Wallenberg z Pffafendorf.
8.Od grudnia 1727 (odczytanie testamentu) do 27 VII 1756 r.: wdowa po M.D. von Wallenbergu, Sophia Elisabeth z domu Knobelsdorf, z dwóch kolejnych małżeństwa pani von Winterfeld (od 1729 r.) i hrabina von Nostitz (od 1748 r.).
9.Od 1756 do 24 III 1764 r.: hr. Anton Wilhelm von Nostitz.
10.Od 1764 do 1770 r.: Friedrich Heinrich Karl August von Nostitz.
11.Od 30 V 1770 do 1794 r.: Johann Adolph von Knobelsdorf.
12.Od 1794 do 1796 r.: córka J.A. von Knobelsdorfa, pani von Unruh.
13.Od 1794 do 1803 r.: hr. Friedrich Wilhelm Schlabrendorf z linii Stolz.
14.Od 1803 do 1868 r.: córka Schlabrendorfa, hr. Charlotte von Fürstenberg oraz jej spadkobiercy.
15.Od 1868 do 25 IV 1874 r.: Karl von Kulmiz.
16.Od 1874 do 1895 r.: Paul von Kulmiz.
17.Od 1895 do 1905 r.: Rudolf von Kulmiz.
18.Od 1905 do 8 III 1925 r.: Eugen Karl von Kulmiz.
19.Od 1925 - 1945 Karl Adolf von Kulmiz.
Od początku istniał w Wostówce folwark szlachecki. Brak informacji o kmieciach i zagrodnikach czynszowych zamieszkujących osadę, co świadczy, że cała ziemia należała do folwarku. W drugiej połowie XVIII w. w Wostówce mieszkało 17 komorników. Od drugiej połowy XIX w. do 1945 r. folwark stanowił część dóbr rycerskich Mrowiny. Także sama osada administracyjnie była częścią Mrowin.
Liczba mieszkańców. 1885: 102; 1910: 167; 1939: 120.
We wsi istniała karczma, która przynajmniej od początku XIX w. należała do rodziny Klose - w 1817 r. do Georga Friedricha (3), a w latach 30-tych XX w. do Alfreda.
DZIEJE OSADY PO 1945 R.
Latem 1945 r. mieszkało w Wostówce 35, a w połowie 1946 r. aż 93 Niemców. Prawie wszystkich wysiedlono 12 VIII 1946 r. (transport kolejowy opuścił Świdnicę - Kraszowice 13 VIII). Pierwsi Polacy osiedlili się w Wostówce na początku lata 1945 r. Jesienią 1945 r. mieszkało w osadzie już 6 rodzin i 20 osób narodowości polskiej. Aż 5 rodzin pochodziło ze wsi Klecza Dolna w powiecie Wadowice.
Miejscowość bardzo późno otrzymała polską nazwę. W grudniu 1945 r. władzy gminy Żarów proponowały nazwać ją „Troska”. Jednak jeszcze w połowie 1946 r. w sprawozdaniach gminnych występowała jako Neu Sorgau. Przejściowo nosiła obecną nazwę Wostówka i dopiero opublikowanym w czerwcu 1948 r. rozporządzeniem Rady Ministrów otrzymała bardziej „trwałą” nazwę: Żarowiec. Wiosną 1948 r. osadę przeniesiono administracyjnie z Mrowin do Kalna (4).
Wostówka miał odrębnego sołtysa tylko w latach 40-tych, a był nim Jan Bober.
Przypisy
1 APWr, 4, s.9, 98 i 249; nr 6, s.20; nr 27, s.129.
2 Więcej informacji o właścicielach Wostówki w rozdziale „Mrowiny”.
3 Bericht von Johann Samuel Beniamim Hoefer, MDK w Świdnicy.
4 Pismo z Urzędu Wojewódzkiego we Wrocławiu do Starostwa Powiatowego w Świdnicy z dn. 25 IX 1948 r. interpretujące rozporządzenie Rady Ministrów zamieszczone w Monitorze Polskim nr 59 z 1948 r.; APWr-BG, SPŚw, 14, k.6 i 8.
*