Nowice (niem. Neudorf)
gmina : Jaworzyna Śląska
powiat : Świdnica
województwo : dolnośląskie
Wiele akcji ratowania poniemieckich cmentarzy widzieliśmy. Tu odkrzaczono, tam odchwaszczono, gdzie indziej nawet podniesiono płyty nagrobne i oparto o drzewa... W następnym roku, jeśli akcja nie ma kontynuacji, wszystko wraca do "normy". Jednak to, co zobaczyliśmy w Nowicach, spowodowało klasyczne opadnięcie szczęki. Jeden człowiek, od siedmiu lat, bez pomocy władz, instytucji, organizacji, wspólnot etc., wykonał ogromną pracę. A jak sam powiada, do zrobienia jeszcze bardzo dużo.
Idąc na kolejny cmentarz poniemiecki, człowiek przygotowany jest na "zwyczajny" jego wygląd. Zakrzaczony, zachwaszczony, z przewróconymi nagrobkami, rozbitymi płytami, otwartymi grobowcami i zwalonymi murami... Ale nie w Nowicach w gminie Jaworzyna Śląska w powiecie świdnickim. Mało ludzi tu przychodzi bo Nowice są na uboczu, a cmentarz na uboczu tego ubocza. Kilka kroków przed wejściem na cmentarz wydawało się, że jest już polski. Główna aleja czysta, z daleka widać na grobach kwiaty i znicze.
Wejście główne na cmentarz
Z tej perspektywy myślałem, że to zaadoptowany na polski cmentarz
Chwilę trwało zanim mózg przetworzył to, co tu się dzieje. Nagrobki poniemieckie, a taki porządek, kwiaty, znicze...? Może tu był plan filmowy, albo jakaś ogólnopolska akcja "Ratujemy cmentarz w Nowicach"? Szybko wykonałem kilka zdjęć, żeby utrwalić wizję na zdjęciach. Ale wizja nie mijała. To była prawda. Tylko jak to możliwe, że tyle pracy, tak po cichu. Słyszelibyśmy cokolwiek...
Cmentarz ewangelicki, poniemiecki w Nowicach
Cmentarz ewangelicki, poniemiecki w Nowicach
Cmentarz ewangelicki, poniemiecki w Nowicach
Cmentarz ewangelicki, poniemiecki w Nowicach
Wszystkie cokoły i płyty poustawiane, usypane z ziemi groby, płyty z nazwiskami mozolnie odtwarzane z tysięcy kawałków. Jeśli brakuje kawałka, jest odtworzony, lub czeka na niego miejsce... Na każdym grobie stoi znicz i wiązaneczka sztucznych kwiatów.
Cmentarz ewangelicki, poniemiecki w Nowicach
Cmentarz ewangelicki, poniemiecki w Nowicach
Może kiedyś brakujące części się odnajdą
Niektóre mają wciąż za mało elementów, żeby podejmować się ich złożenia
Gdzie znalezione, tam pozostawione
Po sklejeniu doskonale widać, że płyty uderzone były młotem
Niektóre płyty są możliwe do zidentyfikowania, ale nie wiadomo na których kwaterach stały
Pomiędzy grobami, na kolanach od siedmiu lat, pracujący z pasją Pan Józef Rainsz
Pan Józef mieszka dziś w Wałbrzychu, ale pochodzi z Nowic. Nawet ma tu jeszcze do dziś dom. Cmentarzem zajął się w 2007 roku i do dziś jest to jego pasją. O cmentarzu wie już tyle, że wystarczyło by na doktorat. Bo poza fizyczną pracą, wykonuje ogromną pracę naukową. To cmentarz ewangelicki, który prawdopodobnie podlegał pod nieistniejący już kościół ewangelicki w Piotrowicach Świdnickich. Stad nie ma co liczyć na jakiekolwiek księgi zmarłych itp. Każde rozszyfrowane nazwisko, data urodzin czy śmierci, jest przez Pana Józefa rejestrowana. Przez tyle lat obcowania z tymi grobami, wszystkie nazwiska wydają się jak swoje. Pan Józef ma zwyczaj zapalania znicza na grobie, który ma rocznicę śmierci. W związku z tym, że wielu dat nie da się rozszyfrować, codziennie znicz pali się na innym grobie...
Jeden z najstarszych nagrobków
Może znajdą się pozostałe części ii będzie można odczytać nazwisko i daty...
Wszystko wyplewione, trawka przycięta, nie ma śmieci...
Ile części składa się na tę płytę, a ile jeszcze ich brakuje
Nie dla rozgłosu, nie dla pieniędzy, samozwańczy gospodarz
Gdzie znalezione tam pozostawione
Wiele grobów posiada oryginalne kamienne tabliczki z numerami kwater
Inne elementy, cokołów, płyt, figur, także pozostawiane są w miejscu znalezienia, aby można było w przyszłości poskładać je do pierwotnego ksztaltu
Pan Józef twierdzi, że to jest strefa małych, zmarłych dzieci
Resztki figury, da się zidentyfikować palce stopy...
Tutaj jeszcze inne części, wszystko czeka na złożenie w całość
Pan Józef, powoli odbudowuje zwalony i rozebrany po wojnie mur cmentarny, poniżej odtworzony fragment
Ogólny widok cmentarza
Pan Józef pozamykał splądrowane grobowce, uszkodzone płyty naprawił... przedtem nie leżał tu kamień na kamieniu
Pan Józef mówi - pokażę Panu groby miejscowego kowala, szewca, albo nauczyciela, oni umarli na długo przed przyjściem Hitlera, należy się im szacunek.
Cmentarz ewangelicki, poniemiecki w Nowicach
Ten człowiek, sam, inwestując własny czas i pieniądze, bez oczekiwania na dziękuję...
Pan Józef Rainsz
Przygotował, fotografował : Matthias