Czermna : niem.Tscherbeney, cz. Velká Čermná

część miasta Kudowa-Zdrój

powiat : kłodzki

województwo : dolnośląskie

Czermna stanowiła kiedyś osobną wieś. Miejscowość położona jest w odległości ok. 1 km od centrum Kudowy w dolinie górskiego potoku Czermnicy, biorącego swe początki z torfowiska "Długie Mokradło" na Stoliwie Skalniak (840-850 m n.p.m) w okolicy Błędnych Skałach, a będącej dopływem rzeki Metui. Dziś Czermna jest częścią miasta Kudowa-Zdrój, leżącego w województwie dolnośląskim, przy granicy z Czechami. Typowo wiejska zabudowa ciągnie się przez ok. 5 km wzdłuż rzeki równolegle do granicy z Czechami. Droga przez miejscowość i szlak turystyczny wiodą do miejscowości Pstrążna, Bukowina Kłodzka i rezerwatu przyrody Błędne Skały. W miarę oddalania się od Kudowy wysokość terenu stopniowo wzrasta.

Orientacja Czermnej na mapie Google

W starych dokumentach Czermna występowała pod różnymi nazwami: 1354 Czermna, 1359 Czirmna, 1402 Czremna, 1477 Czermna etc. W końcu otrzymała końcówkę -ey i w zgermanizowanej postaci Tscherbeney dotrwała do roku 1937, w którym w akcji usuwania słowiańskich nazw na całym Dolnym Śląsku, zmieniono jej nazwę na Grenzeck. Po przyłączeniu ziem śląskich do Polski w 1945 r. na krótko nazwano ją Czerwone a następnie przywrócono czeską nazwę Czermna. Nazwa ta prawdopodobnie wzięta jest od czeskiego przymiotnika červený (czerwony).

Wieś Czermna najwcześniej wspomniana jest w dokumencie kościelnym diecezji praskiej z 1354 r. (Liber Primus Confirmationum), w którym opisywany jest fakt wprowadzenia proboszcza do parafii w Machovie przez proboszcza parafii Czermna. Fakt ten świadczyć może o znaczeniu regionalnym Czermnej a także o prawdopodobnym czasie utworzenia parafii w drugiej połowie XIII wieku. Na obrzeżach Czermnej zaczęła wyrastać (prawdopodobnie uboga) miejscowość Chudoba (dziś Kudowa-Zdrój), która z czasem rozrosła się, zdominowała i wchłonęła Czermną.

Ciekawostka : Podczas wojen napoleońskich król pruski Fryderyk Wilhelm III Hohenzollern rezydował na plebanii w Czermnej w dniach 9-29 VI 1813 r.

Widok satelitarny na Kościół pw. św. Bartłomieja Apostoła, Kaplicę Czaszek, dzwonnicę i cmentarz przykościelny.

Kościół pw. św. Bartłomieja Apostoła, w Czermnej (Kudowa Zdrój) z XIII wieku, oraz najstarsza na Ziemi Kłodzkiej późnogotycka dzwonnica z roku 1603. Jest to typowa obronna dzwonnica, jakich więcej można spotkać na czeskim pograniczu.

Widok na kościół od strony cmentarza

Widok na kościół od strony cmentarza

ołtarz w kościele pw. św. Bartłomieja Apostoła

Przy każdej drodze prowadzącej do kaplicy ustawione są takie znaki

Kaplica Czaszek umiejscowiona jest pomiędzy kościołem i dzwonnicą. Jest niewielkich rozmiarów budowlą, pozwalającą zmieścić około 25 osób jednocześnie. Turyści pouczeni są przed wejściem o wyjątkowości tego miejsca ze względu na ilość ludzkich szczątków, przez co bezwzględnie nie wolno fotografować i filmować. Należy też wyłączyć telefony komórkowe i inne tego typu gadżety elektroniczne. Potem w ciszy i skupieniu można wejść do środka. Kaplica jest wyjątkowym obrazem przemijalności i kruchości człowieka w której spotkały się szczątki dawnych rodzin, przyjaciół i wrogów. Raz w roku o północy z 14 na 15 sierpnia odprawia się w Kaplicy Czaszek mszę św. za wszystkich którzy w niej spoczywają oraz za wszystkich którzy umarli na wskutek chorób lub w wyniku nieszczęśliwych wypadków.

Kaplica Czaszek

Plac przed kościołem

Kaplicę budował w latach 1776–1804 ksiądz Wacław Tomaszek (czes. Václav Tomášek), z pochodzenia Czech, proboszcz parafii w Czermnej. Jak do tego doszło? Otóż, pewnego dnia, w 1776 roku w skarpie koło dzwonnicy w pobliżu kościoła ksiądz Tomaszek zauważył ludzkie czaszki i kości. Wezwał grabarza J. Langera i kościelnego J. Schmidta. Razem zaczęli wygrzebywać znajdujące się płytko pod ziemią szczątki. Nie spodziewali się, że natrafią na tak dużą ilość ludzkich kości. Były to kości ofiar wojen, prawdopodobnie z czasów wojny trzydziestoletniej, prusko-austriackiej i szerzących się po niej epidemiach cholery w XVII i XVIII wieku oraz z wojny siedmioletniej (1756–1763). Ksiądz Tomaszek postanowił wydobyć wszystkie szczątki. Polecił grabarzowi i kościelnemu oczyścić, wybielić kości wraz z czaszkami i zgromadzić w kaplicy. Ten fakt oraz doznany wstrząs podczas zwiedzania w 1775 roku katakumb w Rzymie zrodził pomysł wybudowania kaplicy ossuarium. Budowę kaplicy (wspomaganą przez Leopolda von Leslie) rozpoczęto w 1776 roku. Po wybudowaniu kaplicy ks. Tomaszek z grabarzem Langerem przez blisko 20 lat zbierali w rejonie Kudowy, Dusznik i Polanicy ludzkie szczątki i gromadzili je. Prace przy wystroju kaplicy trwały do 1804 roku. Przejęci spotkaniem z przemijalnością świata i śmierci, ks. Tomaszek i grabarz Langer postanowili, aby 20 lat po śmierci ich szczątki też spoczęły w tym miejscu. Ks. Tomaszek zmarł w 1804 r.

Ściany i sufit kaplicy wyłożone są 3 tysiącami czaszek i kości ludzkich. Pod podłogą spoczywa dalsze kilkadziesiąt tysięcy (20-30 tys) szczątków ludzkich.

W kaplicy na ołtarzu eksponowane są czaszki : grabarza Langera, sołtysa Czermnej i jego żony, czaszka Tatara (świadczy o tym jej anatomia), czaszka ze zmianami chorobowymi (wenerycznymi), oraz kość udowa człowieka wzrostu ok. 2 metry (prawdopodobnie Szweda). Czaszka sołtysa Czermnej Martinca nosi ślady od kuli - został on rozstrzelany przez Prusaków w czasie wojny siedmioletniej (1756–63) za to, że przeprowadzał wojska austriackie przez Błędne Skały. Jego żona zginęła od ciosu bagnetem (ślad na czaszce), próbując zasłonić męża własnym ciałem przed rozstrzelaniem.

Ołtarz główny

Ołtarz główny

Ołtarzyk boczny

Ołtarzyk boczny

Sufit

Fragment ściany w zbliżeniu

Skrytka pod podłogą ze złożonymi szczątkami ludzkimi w ilości około 20 - 30 tysięcy

Kaplica Czaszek może szokować, ale jest naprawdę wyjątkowa. To jedyny obiekt tego typu w Polsce i jeden z trzech w całej Europie. Pozostałe dwa to : kaplica w Kutnej Horze w Czechach, oraz  i w Rzymie we Włoszech

Kaplica w Kutnej Horze (Czechy)

Kaplica Czaszek (czes. kostnice Sedlec), czyli kościół cmentarny Wszystkich Świętych (Hřbitovní kostel Všech Svatých), znajduje się w dzielnicy Sedlec, w mieście Kutná Hora w kraju środkowoczeskim, w Czechach. W kaplicy znajdują się szczątki 40-70 000 ofiar epidemii dżumy z połowy XIV w., wojen husyckich XV w. oraz wojny trzydziestoletniej XVII w. Czaszki i kości zmarłych posłużyły jako materiał konstrukcyjny dla stworzenia niemal całego wystroju obiektu, w tym kapliczek, ołtarzy, żyrandoli, herbu rodowego książąt Schwarzenbergów oraz „podpisu” Františka Rinta, autora wystroju Kaplicy. Kutnohorskie ossuarium nie pełni funkcji sakralnych i traktowane jest jako ekscentryczna atrakcja turystyczna.

Krypta grobowa braci kapucynów - Rzym

Znajduje się w kościele przy ulicy Via Vittorio Veneto w pobliżu Piazza Barberini. Fundatorem kościoła był kardynał Antonio Barberini, brat papieża Urbana VIII. Kamień węgielny pod budowę świątyni położono 4 października 1626 roku, a pierwsze nabożeństwo odbyło się 8 września 1630 roku. Zewnętrzny wygląd kościoła jest skromny i nie przyciąga wzroku. Kontrastuje z nim bogate wnętrze utrzymane w stylu barokowym. Kościół składa się z nawy głównej i kilku bocznych kaplic, zamkniętych drewnianymi bramami. W bocznych kaplicach przechowywane są relikwie świętych, wywodzących się z zakonu kapucynów. Znajdują się tam między innymi szczątki św. Feliksa oraz błogosławionego Crispina Viterbo. Znaleźć tam można nagrobek syna Jana III Sobieskiego, Aleksandra Sobieskiego, zmarłego w 1704 roku. Nagrobek został wyrzeźbiony przez Camilla Rusconiego, który jest również autorem rzeźby św. Mateusza, znajdującej się w Bazylice św. Jana na Lateranie.

Największe zainteresowanie wzbudza jednak krypta grobowa, gdzie znajdują się kości braci kapucynów. To mroczne, wręcz makabryczne miejsce znajduje się w podziemiach kościoła. Szczątki braci zostały ekshumowane i przeniesione z cmentarzyska znajdującego przy wcześniejszej siedzibie zakonu. W krypcie znajdują się kości około 4000 tysięcy zakonników, pochowanych w latach 1500-1870. Podziemna krypta podzielona jest na pięć mniejszych kaplic. Wrażenie dodatkowo potęguje słabe oświetlenie. Jedynie kilka szkieletów znajduje się w stanie nienaruszonym, przykrywa je franciszkański habit. Pozostałe kości zostały ułożone na ścianach i sufitach w wymyśle wzory. W pierwszej, nazywanej kryptą zmartwychwstania, elementy szkieletów tworzą rodzaj ramy do obrazu, na którym Chrystus wskrzesza Łazarza. Dalej znajdują się: krypta czaszek, krypta kości miednicowych, krypta kości nóg. Ostatnia nazywana jest kryptą trzech szkieletów.

Godziny otwarcia kaplicy w Czermnej :

W okresie letnim (maj do końca września) w godz. od 9:30 do 13:00 oraz od 14:00 do 17:30

W okresie jesienno-zimowym i wczesnowiosennym od 10:00 do 16:00.

Położenie:

Powiat: Kłodzko, Miejscowość: Kudowa Zdrój, Adres: Stanisława Moniuszki 8

Opracował : Matthias

Zdjęcia pochodzą z zasobów własnych, wikipedii, oraz strony parafii pw. św. Bartłomieja Apostoła,