Stary Dworek : niem. Althöfchen - grupa warowna „Ludendorff”

gmina : Bledzew

powiat : międzyrzecki

województwo : lubuskie

współrzędne : 52.574726, 15.430119

Nasze zwiedzanie Międzyrzeckiego Rejonu Umocnionego rozpoczęliśmy od jego północnej części, od grupy warownej „Ludendorff”. Aby tam dotrzeć jechaliśmy drogą S3 do wysokości Skwierzyny, gdzie zjechaliśmy na DK24 w kierunku Kostrzyna. Następnie na rondzie, trzecim zjazdem w kierunku Stary Dworek wjechaliśmy w las. Niespełna 2 km dalej, znajduje się most na Obrze, przy którym należy się zatrzymać i dalszą trasę pokonać już pieszo...

Jeden z bunkrów grupy warownej „Ludendorff”, tzw. Hełm Lorda Vadera

Most na rzece Obra, powyżej na Lisiej Górze górującej nad zakolem rzeki znajduje się grupa warowna „Ludendorff”

Mapka szczegółowa przedstawiająca cały MRU, w części północnej pod nr 1 zlokalizowana jest grupa warowna „Ludendorff” (Werkgruppe „Ludendorff”) – 6 schronów.(źródło : książka "Międzyrzecki Rejon Umocniony", Janusza Miniewicza i Bogusława Perzyka)

Dziś, cała grupa bunkrów znajduje się w całkowitej ruinie, dlatego tablica poglądowa znajdująca się przy moście, da wyobrażenie co tak naprawdę zobaczymy na Lisiej Górze. Uwaga! Eksploracja jest raczej niebezpieczna, wymaga umiejętności i sprzętu wspinaczkowego

Tutaj widać, jak niebezpieczne może być nierozważne zwiedzanie grupy warownej „Ludendorff”. Na każdym kroku trzeba zachowac szczególną ostrożność

Budowę grupy rozpoczęto na przełomie 1935 i 1936 roku poprzez wzniesienie na szczycie tzw. Lisiej Góry, położonej w zakolu rzeki Obry na północ od miejscowości Stary Dworek schronu oznaczonego numerem 522. Wybudowano go w ramach rozbudowy tzw. Linii Nischlitz-Obra, będącej pierwszym etapem do budowy potężnych umocnień Frontu Ufortyfikowanego Łuku Odry-Warty. Ze schronem łączyły się dwie tzw. odosobnione wieże. Następnie na wzgórzu wzniesiono jeszcze 3 schrony. Wszystkim obiektom nadano propagandową nazwę Panzerwerków (dzieł pancernych, skrót Pz. W.) i jednolitą numerację. Schrony połączone zostały podziemnymi poternami, czyli podziemnymi przejściami umożliwiającymi komunikację pomiędzy poszczególnymi stanowiskami bojowymi grupy, bez narażenia się na bezpośredni ostrzał. W podziemiach znajdowały się także koszary i magazyny.

Schrony grupy warownej „Ludendorff” podzielić można funkcjonalnie na :

uniwersalne :

Pz. W. 864
Pz. W. 865 (522)

wieże odosobnione, tzw. detaszowane środki ogniowe :

Pz. W. 863
Pz. W. 866
Pz. W. 867

obserwacyjne :

Pz. W. 868

Głównym uzbrojeniem grupy były karabiny maszynowe. Dwa umieszczone były w sześciostrzelnicowej kopule typu 20P7 zamontowanej w największym schronie nr 865 (522), trzy w trzystrzelnicowych kopułach typu 2P7 wież odosobnionych. Dalsze trzy znajdowały się za płytami pancernymi obydwu dużych panzerwerków, służąc do obrony wejść i tyłów obiektów. Obronę uzupełniał forteczny miotacz ognia oraz granatnik M19. Wyłącznie do obserwacji służyły dwie kopuły: zainstalowana w Pz. W. 864 oraz w odrębnym, obserwacyjnym Pz. W. 868.

Grupa traktowana była jako eksperymentalna, stąd spotkać tu można duże zróżnicowanie zastosowanych rozwiązań. W 1938 roku jedna z wież odosobnionych (Pz. W. 866) została rozbudowana o kazamatę dla armaty przeciwpancernej kalibru 37 mm. Był to jedyny taki obiekt zbudowany we wschodnich fortyfikacjach Niemiec. Możliwość rozbudowy o stanowisko broni przeciwpancernej posiadał również Pz. W. 865.

Dzięki swojemu położeniu i uzbrojeniu grupa, której w 1939 roku nadano imię gen. Ericha Ludendorffa, była jednym z najsilniejszych punktów oporu w niemieckiej fortyfikacji. Jako jedyna posiadała prócz broni piechoty elementy czynnej obrony przeciwpancernej.

W 1944 roku w czasie przygotowań całego O.W.B. do obrony na terenie grupy wzniesiono eksperymentalne stanowisko dla czeskiej armaty przeciwpancernej kalibru 47 mm.

Grupa została zdobyta przez 35 DP Gwardii dowodzoną przez płka N. Grigoriewa 30 stycznia 1945. Po wojnie wszystkie jej obiekty zostały wysadzone w powietrze i obecnie są zniszczone w różnym stopniu. Teren grupy jest opuszczony. Bardzo duże niebezpieczeństwo stanowią ruiny schronów, szczególnie otwarte szyby prowadzące do zasypanych podziemi. Na wzgórzu znajdują się również inne groźne pozostałości wojny, takie jak drut kolczasty i kablasty.

Opisy poszczególnych schronów grupy warownej "Ludendorff" :

1 - Pz.W.865, największy schron grupy warownej stanowiący dla niej zaplecze socjalno techniczne, wyposażony w jedną kopułę 6 strzelnicową. Połączony z systemem podziemnym. Obecnie wysadzony i pozbawiony pancerzy. 

2 - Pz.W.866, jeden z najciekawszych schronów MRU. Pierwotnie wyposażony w kazamatę pancerną dla armaty p.panc. oraz kopułę 2P7. Połączony z systemem podziemnym. Obecnie wysadzony i pozbawiony pancerzy. Zachowana podstawa armaty.

3 - Pz.W.868, schron dla obserwatora artylerii wyposażony w kopułę pancerną. Połączony z systemem podziemnym. Obecnie wysadzony pozbawiony pancerzy.

4 - Pz.W.867, schron z kopułą 3 strzelnicową. Połączony z systemem podziemnym. Zachowany lecz dolne kondygnacje zasypane piaskiem. Zachowana częściowo kopuła 2P7.

5 - Pz.W. 864, duży jednokondygnacyjny schron bojowy. Pierwotnie wyposażony w moździerz maszynowy M19 oraz kopułę obserwatora piechoty. połączony z systemem podziemnym. Obecnie całkowicie wysadzony. Pancerz kopuły M19 zachowany (leży na stoku wzgórza).

6 - Pz.W. 863, mały improwizowany schron dla czeskiej fortecznej armaty p.panc. 4,7 cm sprzężonej z ckm. Obecnie pozbawiony pancerzy i uzbrojenia. 

Tzw. hełm Lorda Vadera

Dwuteowniki stalowe dodatkowo wzmacniały stropy bunkrów i w razie ataku miały zapobiegać sypaniu się pyłu i drobin na głowy żołnierzy 

Eksplozja podczas wysadzania schronów musiała mieć ogromną siłę, rozczłonkowane betonowe bloki i porozrywane zbrojenia 

Wysadzony schron, widać grubość stropu, zbrojenia, rury wentylacyjne itp..

 Bardzo niebezpieczny, głęboki szyb

Bardzo niebezpieczny, głęboki szyb

Cechy huty wytwarzającej metalowe kopuły schronów, data produkcji 1935

Zdemontowana kopuła

Z czasem, przyroda coraz mocniej wchłania pozostałości bunkrów 

Strome, wąskie i zarośnięte ścieżki wydaptane przez eksploratorów grupy warownej „Ludendorff”

Most na Obrze widziany z Lisiej Góry

 Podróżowali i fotografowali : Christophorus & Matthias, przygotował : Matthias

źródła : pl.wikipedia.org, własne