Fanpage Stowarzyszenie Labiryntarium.pl
polub nas na Facebook
Cyfrowe Archiwum
ZIEMI ŻAROWSKIEJ
Biblioteka Dziedzictwa
ZIEMI ŻAROWSKIEJ
Wirtualne Muzeum
ZIEMI ŻAROWSKIEJ
Historia Ziemi Żarowskiej
dzień po dniu
Biblioteka Labiryntariacka
pozycje które warto poznać
Lokalna Kartka
kalendarz świąt lokalnych
www.SAARAU.pl
Saarau - Żarów

Przeczytaj lub przejrzyj ostatnio dodane:

Uwaga ! Celem niniejszej witryny internetowej jest prezentacja efektów działalności Stowarzyszenia Labiryntarium. Witryna ta, w żadnym wypadku nie ma na celu propagowania ideologii totalitarnych. Ewentualne fakty, nazwiska lub symbole ściśle związane z ustrojami totalitarnymi, prezentowane na niniejszej witrynie, mają jedynie wartość historyczną, dokumentacyjną i poznawczą.

Zespół Labiryntarium.pl

TOP20 - czyli co najchętniej czytają internauci:

Rzymski system zapisywania cyfr (cyfry rzymskie).

Pewne jest, że podczas zwiedzania licznych ciekawych miejsc na Dolnym Śląsku, często napotykacie na różnego rodzaju inskrypcje. Wyryte są one na ścianach, kamiennych portalach, cokołach pomników, ołtarzach i temu podobnych... Czytaj więcej

Giełdy Staroci na Dolnym Śląsku - przewodnik

  Świdniczanie, oraz liczni mieszkańcy powiatu świdnickiego, znają, doceniają i odwiedzają cyklicznie "swoją giełdę". My także. Tak się jednak złożyło, że my jako pierwsi postanowiliśmy i cyklicznie dokumentujemy wydarzenia związane ze... Czytaj więcej

Nowizna, szrot czyli handel towarami z drugiej ręki

Nowizna : niem. Neudorf (Eule) gmina : Dzierżoniów powiat : dzierżoniowski województwo : dolnośląskie (50.764923, 16.602606) Jakiś czas temu pisaliśmy o miejscowości Czacz, położonej w Wielkopolsce, w kontekście największego ośrodka handlu towarami z drugiej ręki w... Czytaj więcej

Niemcy, Kromlau - Most Rakotza w pobliżu Parku Mużakowskiego

Niemcy, Miejscowość : Kromlau Kraj Związkowy : Saksonia współrzędne geo. : 51°32'10.4"N 14°38'25.7"E     Nasza obecność w Kromlau wynikła z zaplanowanej dwudniowej wycieczki do Parku Mużakowskiego, położonego niespełna 10 km od tego miejsca. Mimo, że... Czytaj więcej

Czacz - stolica handlu towarami z drugiej ręki

Czacz, to niewielka wieś leżąca przy drodze krajowej nr 5 na trasie Wrocław - Poznań, w odległości 3 km od siedziby własnej gminy Śmigiel w powiecie kościańskim, województwo wielkopolskie. O... Czytaj więcej

Oryginalny tekst Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej uchwalonej 3 maja 1791 r.

Konstytucja 3 Maja. Tak wygląda fragment oryginalnego manuskryptu Konstytucji uchwalonej 3 maja 1791 roku         Ustawa Rządowa z 3 maja 1791 r.   PREAMBUŁA   W imię Boga, w Trójcy Świętej jedynego. Stanisław August [1] z Bożej... Czytaj więcej

Lista Günthera Grundmanna - skrytki ze skarbami ukrytymi na Dolnym Śląsku.

Günther Grundmann (ur. 1892 w Jeleniej Górze zm. 19 czerwca 1976 w Hamburgu), niemiecki profesor, malarz, historyk sztuki, konserwator zabytków. Doktor honoris causa Politechniki Wrocławskiej (przed wojną) oraz Uniwersytetu w... Czytaj więcej

Niemcy, Insel Mainau, magiczna Wyspa Kwiatów na Jeziore Bodeńskim

Mainau, to wyspa na Jeziorze Bodeńskim, dokładnie w jego północno-zachodniej części (odnoga Überlinger See), o powierzchni 0,44 km2. Wyspa leży w granicach administracyjnych miasta Konstanz (Konstancji) i jest jedną z... Czytaj więcej

Lichtenstein, Vaduz - malownicza stolica minipaństwa

Liechtenstein, lub Księstwo Liechtensteinu (niem. Fürstentum Liechtenstein) jest jednym z najmniejszych państw Europy i świata. Leży w Europie Zachodniej, w górach, pomiędzy Austrią i Szwajcarią. Główną rzeką jest Ren, a... Czytaj więcej

Jak na Geoportalu podejrzeć numeryczny model terenu wykonany techniką LIDAR?

Geoportal, daje nam możliwość oglądania map wykonanych techniką LIDAR (numeryczny model terenu), czyli za pomocą lasera w połączeniu z teleskopem. To urządzenie działające na podobnej zasadzie jak radar. Nazwa pochodzi... Czytaj więcej

Regulamin Stowarzyszenia Labiryntarium.pl

Na podstawie art. 8 ust. 5 pkt2, art. 40 ust.5 i art. 40a ust. 1 i 2 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. z... Czytaj więcej

Łażany - Żelazny Most z 1796 - nieistniejący.

Łażany : niem. Laasan gmina : Żarów powiat : Świdnica województwo : dolnośląskie fot.1. Most w Łażanach. Gdyby istniał, byłby niewątpliwie zabytkiem klasy światowej. Jeden z pierwszych na świecie i z pewnością pierwszy na Śląsku... Czytaj więcej

Pieszyce (niem. Peterswaldau) Pałacu dni otwarte

Pieszyce : niem. Peterswaldau gmina : Pieszyce powiat : dzierżoniowski województwo dolnośląskie (50°42'56.6"N 16°34'54.2"E)   Tak jak wcześniej donosiliśmy (tutaj), od 27 kwietnia, do 26 maja 2013 roku, w każdą sobotę i niedzielę, można BEZPŁATNIE zwiedzać wnętrza pieszyckiego... Czytaj więcej

Poznań, dawny browar Huggerów, dziś "Stary Browar". Labiryntariusze na wakacyjnym szlaku.

"Stary Browar 50 50" powstał na bazie dawnego Browaru Huggera, ponad stuletniej nieruchomości, której początki sięgają 1844r., gdy do Poznania przybył Ambrosius Hugger - piwowar z Wirtembergii.   Stary Browar - Historia     Początek... Czytaj więcej

Świdnica - Ewenement na skalę Światową - "Srający Chłopek"

Świdnica : niem. Schweidnitz gmina : Świdnica powiat : świdnicki województwo : dolnośląskie     Świdnica, to miasto powiatowe, leżące na Dolnym Śląsku, pomiędzy Wałbrzychem a Wrocławiem (dawnym i obecnym województwem). Znane jest choćby z tego... Czytaj więcej

Niemieckie obozy zagłady na terenie dzisiejszej Polski

Według danych opracowanych przez Niemieckie Ministerstwo Sprawiedliwości, obozy niemieckie zakładane w latach 1933–1945 na terenie ówczesnych Niemiec, a później na terenie kolejnych podbijanych państw w tym Polski liczy się w... Czytaj więcej

Niemcy, Fussen - bajkowy zamek szalonego króla - Neuschwanstein

Czasem coś się człowiekowi uda... Za taki szczególnie udany wypad, uważam ten do Niemiec, do dolnej części Bawarii zwanej Allgäu. To kraina malownicza położona wśród alpejskich górskich szczytów jezior. To co... Czytaj więcej

Kudowa-Zdrój - Czermna - Kaplica Czaszek

Czermna : niem.Tscherbeney, cz. Velká Čermná część miasta Kudowa-Zdrój powiat : kłodzki województwo : dolnośląskie   Czermna stanowiła kiedyś osobną wieś. Miejscowość położona jest w odległości ok. 1 km od centrum Kudowy w dolinie górskiego potoku... Czytaj więcej

Świdnica - Kompleks Riese sięga Świdnicy, czyli eksploracja tajnego schronu telekomunikacyjnego.

Świdnica : niem. Schweidnitz gmina : Świdnica powiat : świdnicki województwo : dolnośląskie   W piątek 15 czerwca 2012r. Stowarzyszenie Labiryntarium było świadkiem wyjątkowego wydarzenia. Swoje drzwi dla zwiedzających otworzył - tylko na jeden dzień... Czytaj więcej

Kościół Pokoju w Świdnicy - największy drewniany kościół w Europie na liście UNESCO

Do odwiedzania miejsc wpisanych na listę światowego dziedzictwa UNESCO nie trzeba nikogo specjalnie namawiać. Obiekty wpisane na tę listę to wyjątkowe perły wśród zabytków. Świdnica może poszczycić się takim zabytkiem... Czytaj więcej

Po odwiedzeniu w 2017 roku Umocnionego Łuku Odry i Warty (niem. Festungsfront im Oder-Warthe Bogen) znanego jako Międzyrzecki Rejon Umocniony (MRU) (link TUTAJ), nabraliśmy ochoty na kolejną porcję podobnych wrażeń. Jako kolejny krok wytypowaliśmy system umocnień i bunkrów zbudowanych w obszarach przygranicznych Czechosłowacji w latach 1935 - 1938 (czasami nazywany linią Benesza od imienia ówzesnego prezydenta ), zbudowanych przeciwko wrogim sąsiednim państwom : Niemcom , Węgrom , Austrii i Polsce. Świetnym wstępem niech będzie tekst ze strony www.boudamuseum.com :

 

"Po dojściu do władzy Adolfa Hitlera w roku 1933, wyraźnie pogorszyły się do tej pory dobre stosunki pomiędzy Czechosłowacją a Niemcami. Czechosłowaccy przedstawiciele w tym okresie intensywnie pracowali nad koncepcją obrony państwa, mającą chronić kraj przed niebezpieczeństwem nagłego wtargnięcia obcych wojsk. Wydawało się, iż Europa dąży do rewizji traktatu wersalskiego. Przypominamy, iż CSR była w drugiej połowie lat trzydziestych ostatnim demokratycznym krajem Europy środkowej, sąsiadując od południa z krajami posiadającymi rządy autorytarne – Węgrami oraz sprzymierzoną Rumunią. Wspólna granica z Niemcami miała długość 1 545 km., zaś po Anschlusie Austrii w roku 1938 aż 2 103 km. Oprócz hitlerowskich Niemiec potencjalnym najeźdźcom mogły być również Węgry (832 km wspólnej granicy), za niepewną uważano również granicę z Polską (984 km). Jedynie 201 km granicy z Rumunią – słabym sprzymierzeńcem – mogła pozostać niebroniona. Obronie kraju nie sprzyjał rozciągnięty kształt CSR. Równie ważnym czynnikiem była liczba żołnierzy, zależna od liczby mieszkańców republiki. Po dokładnym rozpatrzeniu wszystkich alternatyw (źródła surowców, możliwości przemysłu, przede wszystkim zbrojeniowego) i z rekomendacją sprzymierzonej Francji od roku 1935 na granicach Czechosłowacji ruszyła budowa potężnego systemu umocnień. W tym samym okresie przyjęto całkiem zasadną koncepcję wyraźnej modernizacji wszystkich rodzajów ówczesnych sił zbrojnych. Jako wzór budowy umocnień, które miały być nieodłącznym i bardzo użytecznym częścią planów działań operacyjnych i manewrowych armii, posłużyła francuska Linia Maginot’a, budowana od roku 1929. Czechosłowaccy specjaliści wykorzystali bogate doświadczenia swoich sojuszników, jak również prowadzili własne prace rozwojowe i konstrukcyjne. W rezultacie powstał wysoce odporny i bardzo postępowo rozwiązany system umocnień, który w wielu kierunkach przedstawiał szczytowe osiągnięcia fortyfikacji tamtego okresu. Prace nad budową umocnień zostały jednak przedwcześnie zakończone w pierwszych dniach października 1938 r., po tym jak rząd CSR, pod naporem swych politycznych sojuszników przyjął tzw. „Traktat Monachijski”. W Monachium bez udziału CSR przedstawiciele Francji, Anglii, Niemiec i Włoch przyjęli rozporządzenie, według którego do 10 października 1938 r. Czechosłowacja musiała odstąpić Trzeciej Rzeszy te pograniczne terytoria, na których zamieszkiwała większość obywateli narodowości niemieckiej. Jakakolwiek CSR i Francja posiadały umowę o wzajemnej wojennej pomocy, w tym okresie Francja nie była zdolna ani zdecydowana spełnić swoich zobowiązań. Rebublika Czechosłowacka prawdopodobnie nie byłaby w stanie sama się obronić. Rząd CSR ze względu na ochronę życia ludzi, którzy mogliby zginąć podczas wojny postanowił przyjąć traktat monachijski. Między innymi spowodowane to było obawą, iż w przypadku obrony suwerenności państwa, nieprzyjacielska propaganda przedstawi CSR jako agresora i zostanie negatywnie oceniona na forum międzynarodowym. W owym czasie świat nie znał jeszcze metod Adolfa Hitlera i nazistowskiego państwa. Do 10 października 1938 r. Czechosłowacja odstąpiła żądne ziemie (Sudety). Zajęcia pograniczny ziem dokonała także Polska (okolice Cieszyna) oraz Węgry (część południowej Słowacji).

Tak więc większość umocnień budowanych w celu obrony Czechosłowacji znalazła się na ziemiach, które przeszły pod władanie niemieckie. Nasi żołnierze musieli odejść z umocnień bez walki. Czechosłowacja została pozbawiona możliwości skutecznej obrony. Żadne zobowiązania międzynarodowe nie mogły zapobiec faktowi zajęcia przez Niemców 15 marca 1939 r. reszty Czech i Moraw (na Słowacji 14 marca powstało niezależne państwo). Podobne poświęcenie niezależnego państwa z demokratycznym rządem w imię tzw. „bezpieczeństwa europejskiego” i pokoju jest wyjątkowe w nowoczesnych dziejach Europy.

Ze względu na wielką długość granic których trzeba było bronić, nie wszędzie była możliwość wzniesienia niezależnej linii ciężkich umocnień. Najbardziej rozpowszechnionym typem budowli fortyfikacyjnych były lekkie schrony bojowe wz. 36 oraz wz. 37. Budowle wz. 37, nazwane „řopiky”, byłe bardzo postępowo zaprojektowane, a ich koncepcja należała w swojej kategorii do szczytowych osiągnięć światowych. Do października 1938 r., praktycznie po półtorarocznym okresie budowy, ukończono 9 148 obiektów tego typu.
W miejscach najbardziej istotnych dla obrony CSR budowano fortyfikacje typu ciężkiego, tworzone przede wszystkim przez tradytory międzypola. Były to potężne dwukondygnacyjne obiekty, uzbrojone w ciężkie i ręczne karabiny maszynowe, jak również, w większości przypadków w armaty przeciwpancerne. Cechą charakterystyczną tego typu obiektów są pancerne kopuły obserwacyjno-bojowe i bojowe, służące do obserwacji otoczenia obiektu, kierowania ogniem lub prowadzenia ognia z broni maszynowej. Każda z tego typu budowli była podczas walki samowystarczalna: posiadała własne źródło wody pitnej, filtry powietrza, maszynownię i generatory energii elektrycznej oraz odpowiednie zasoby prowiantu i amunicji. Załogę tworzyło od 12 do 48 ludzi. Poszczególne tradytory różniły się od siebie zarówno kształtem, uzbrojeniem, jak również grubością ścian. Wszystko zależało od zadań i miejsca, w którym zostały zbudowane.

Na miejscach najważniejszych pod względem taktycznym, jako filary linii ciężkiej fortyfikacji, budowano artyleryjskie grupy warowne. Na północnej granicy CSR pomiędzy Boguminem a Žacléřem koło Trutnova planowano wybudować 15 grup warownych. Pięć z nich do października 1938 r. ukończono pod względem budowlanym, pięć znajdowało się w różnych fazach budowy, na pozostałych budowę przygotowywano.

Z systemem ciężkich i lekkich fortyfikacji nieodłącznie związany był system przeszkód przeciwpiechotnych i przeciwpancernych, które razem z budowlami obronnymi tworzyły ciężki do przełamania pas obrony wzdłuż granicy, jak i na obszarach położonych w głębi kraju. Częścią umocnień była również forteczna kablowa sieć telefoniczna, zapewniające bezpieczne połączenia pomiędzy fortyfikacjami, budowano również drogi oraz koszary dla jednostek fortecznych."

 

 

 

 

Schron artyleryjski w Grupie Warownej Hanićka (foto : www.hanicka.cz)

fortyfikacje czechy (1)

 

 

 

 

 

 Poniższa mapka przedstawia lokowanie lekkich i ciężkich schronów na terenie dzisijszych Czech. Jak widzimy ciężkie umocnienia oznaczone są grubą niebieską kreską, i znajdują się właśnie prawie wyłącznie na linii Odra - Karkonosze (wtedy granica niemiecko - czechosłowacka). My w pierwszym etapie odwiedziliśmy część zachodnią wspomnianej linii od Twierdzy Hanićka do Twierdzy Stachelberg. Kliknij obraz, aby powiększyć.

fortyfikacje czechy (2)

 

 

 

 

 

 Linia ciężkich fortyfikacji na linii Odra - Karkonosze (Ostrawa - Trutnow) My zwiedziliśmy  fragment od Grupy Warownej Hanićka (oznaczonej na poniższej grafice H, do Grupy Warownej Stachelberg, oznaczonej na grafice jako ST) - Kliknij obraz aby powiększyć...

fortyfikacje czechy (4)

 

 

 

 

 Artyleryjskie grupy warowne (cz. Dělostřelecké tvrze) ze statusem zakończenia budowy do 1938 roku :

1. Adam

2. Bouda

3. Hanicka (Hanička)

4. Hurka (Hůrka)

5. Smolkov

 

 

Dodatkowo budowa czterech następnych artyleryjskich grup warownych była bliska zakończenia :

1. Stachelberg

2. Dobrošov

3. Šibenice

4. Skutina

 

 

 

 

 

Przykład grupy warownej - Twierdza Dobrosov, z podanych poniżej schronów ciężkich wchodzących w skład grupy powstały tylko Zeleny, Mustek i Jerab, oraz podziemia pomiędzy Zeleny i Mustek.

dobrosov

 

 

W skład grup warownych wchodziły:

1. obiekt wejściowy

2. schrony piechoty - służące do bezpośredniej obrony obiektu

3. schrony artyleryjskie - uzbrojone w 3 haubice 100 mm o zasięgu ok. 12 km, strzelające równolegle do linii frontu

4. wieże artyleryjskie - uzbrojone w 2 haubice 100 mm

5. wieże moździerzy - uzbrojone w 2 moździerze 120 mm

6. podziemne koszary i magazyny

7. system korytarzy podziemnych (potern) łączących poszczególne obiekty.

 

 

Obiekty wchodzące w skład grup warownych były budowane w najwyższej IV klasie odporności. Grubość stropu i ścian od strony nieprzyjaciela wynosiła 350 cm. Grubość kopuł pancernych - 30cm. W 1938 roku żadna z grup warownych nie była w pełni przygotowana do obrony. W żadnej nie zainstalowano wież obrotowych, w większości obiektów nie było też haubic do prowadzenia ognia bocznego. W przypadku nagłego ataku planowano użyć dział polowych 75 mm, ustawionych na prostych drewnianych podestach.

 

 

 

Schrony ciężkie (TO - težké opevnení) :


1. Ciężki schron bojowy N-S-82 "Březinka"

2. Ciężki schron bojowy R-S-74 "Na Holém"

Ciężkie schrony miały stanowić podstawę obrony. Szybko jednak okazało się, że są niezwykle kosztowne, co doprowadziło do zmiany koncepcji obronnej. Schrony TO budowane były na planie niskiej i bardzo grubej litery T. "Kreska nad T" ustawiona była od strony nieprzyjaciela i stanowiła osłonę właściwego schronu, który znajdował się w miejscu "pionowej kreski". Ścian przednia (od strony nieprzyjaciela) była dodatkowo obudowywana ścianą kamienną o grubości kilku metrów oraz obsypywana ziemią i obsiewana trawą. Od strony nieprzyjaciela widoczne były tylko niewielkie kopuły służące do obrony bezpośredniej obiektu i obserwacji przedpola. Główne strzelnice schronu znajdowały się w ścianach bocznych i były bardzo dobrze chronione przed ogniem artyleryjskim prowadzonym od strony nieprzyjaciela.

Schrony mogły być uzbrojone w :

1. działa przeciwpancerne (samodzielne lub sprzężone z CKM)

2. podwójnie sprzężone ciężkie karabiny maszynowe

3. pojedyncze ciężkie karabiny maszynowe

4. lekkie karabiny maszynowe do obrony bezpośredniej

5. granaty do obrony bezpośredniej

 

Dodatkowo planowano wyposażyć część schronów w moździerze 90 mm, oraz opracowywano uniwersalny granatnik forteczny kalibru 50 mm dostosowany do użycia w standardowych strzelnicach. Odległość pomiędzy poszczególnymi obiektami ciężkimi (TO) wynosiła od 600 do 1000 m. Schrony były tak ustawione, że każdy z nich był osłaniany przez przynajmniej dwa sąsiednie. Ogień z głównych strzelnic mógł być prowadzony do 500 m przed i 300 m za sąsiednim obiektem. Całość była zabezpieczona zasiekami i zaporami przeciwpancernymi. Przykładem dobrze zachowanego schronu tego typu może być R-S-74 "NA HOLÉM", znajdujący się tuż przy parkingu dla odwiedzających Twierdze Hanicka.

 

 

 

Schrony lekkie (LO - lehke opevnení). Lekkie schrony były budowane dwóch fazach według odmiennej koncepcji.


 

LO vz. 36 - Lekkie schrony przystosowane do strzelania na wprost. Wzorowane na obiektach francuskich, z linii Maginota. Posiadały 2 lub 3 strzelnice (rzadziej jedną) wyposażone w zwykłe polowe karabiny maszynowe. Strzelnice były formowane w betonie, przez co ich wytrzymałość była stosunkowo niewielka. Czołowe ściany schronów vz. 36 mogły wytrzymać pojedyncze bezpośrednie trafienia pocisków artyleryjskich do kalibru 75 mm. Największymi słabościami linii obrony opartej na schronach tego typu były: brak możliwości współdziałania schronów oraz widoczność od strony nieprzyjaciela. Strzelnice były usytuowane w kierunku "na nieprzyjaciela", więc były łatwe do wykrycia i zniszczenia bezpośrednim ogniem artylerii lub czołgów.

Wybudowano 864 takich obiektów.

 

LO vz. 37 Lekkie schrony przystosowane do prowadzenia ognia bocznego. Popularna nazwa tych obiektów to ropiki (Řopík). Powstały na podstawie oryginalnej czechosłowackiej koncepcji. Były zminimalizowaną wersją ciężkich bunkrów TO. Od strony nieprzyjaciela była umieszczona gruba ściana szersza od samego schronu. Dzięki temu strzelnice umieszczone w ścianach bocznych były dobrze chronione przed ogniem z przedpola. Strzelnice w odróżnieniu od obiektów wz. 36 składały się z metalowych pancerzy, dzięki czemu były znacznie wytrzymalsze. Do obrony bezpośredniej służyły wyrzutniki granatów. Bunkry budowano na przeciwstoku lub obudowywano murem kamiennym i obsypywano ziemią tworząc niewielkie wzniesienie. Załogę schronu w wersji podstawowej A stanowiło 7 osób - dowódca, zastępca dowódcy, dwóch strzelców, dwóch amunicyjnych oraz łącznik. Ropiki były odporne na kilkukrotne trafienie pociskiem kalibru 105 mm. (Schrony wzmocnione budowane w szczególnie ważnych miejscach mogły wytrzymać trafienie pociskiem kalibru 150 mm).

 

Wybudowano ponad 9000 schronów wzór 37.

 

 

Dalsze losy fortyfikacji czechosłowackich (po 1938 r.)


Po zajęciu Czechosłowacji schrony zostały rozbrojone. Niektóre zostały użyte przez Niemców do prób artyleryjskich - między innymi w celu przygotowania wojsk do ataku na linie Maginota. W 1945 roku fortyfikacje w rejonie Ostravy zostało obsadzone przez wojska niemieckie, które broniły się tam przez kilka tygodni przed Armią Czerwoną zadając jej duże straty.

Na terenie Zaolzia zajętego przez Polskę w roku 1938 znajdowały się 4 schrony ciężkie (w okolicach Bogumina), oraz ponad 200 schronów lekkich (na linii pomiędzy Boguminem i Trzyńcem. Polacy dokonali inwentaryzacji zajętych obiektów, na niektórych przeprowadzili próby wytrzymałości ostrzeliwując artylerią. Fortyfikacje te nie zostały wykorzystane w czasie kampanii wrześniowej.

Umocnienia w pobliżu granicy z Austrią i Niemcami były używane przez wojsko do lat 80. Obiekty wzór 36 przebudowano na schrony obserwacyjne (zamurowując strzelnice), natomiast w schronach wzór 37 wzmocniono drzwi i przystosowano je do działania w przypadku użycia broni masowego rażenia.

W roku 1975 przystąpiono do przebudowy Grupy Warownej Hanicka, w celu przemienienia jej w nowoczesny schron przeciwatomowy. Prace wstrzymano w 1989 roku, a całkowicie z nich zrezygnowano w 1993 r.

Aktualnie wiele obiektów ma status muzeum. Powstały także liczne szlaki turystyczne prowadzące wzdłuż dawnych linii obronnych.

 

 

 


Przygotował Matthias

źródła : www.pl.wikipedia.org, www.boudamuseum.com