- woj. łódzkie

O tym, że będziemy w Piotrkowie Trybunalskim wiedzieliśmy od dłuższego czasu, dzięki czemu mogliśmy się troszkę przygotować. A przygotować się było warto, bo na zwiedzanie nie było dużo czasu. Istniała nawet możliwość, że w ogóle nic nie zobaczymy. Na szczęście zobaczyliśmy dość sporo, dzięki czemu mamy pełny obraz, z jednej strony wspaniali, serdeczni i przyjaźni ludzie, z drugiej kawał historii zaklętej w starej części Piotrkowa Trybunalskiego i jego wyjątkowych zabytkach. Zapraszamy więc, na wirtualny spacer po mieście, które onegdaj było wzorem dla Europy...

Herb Piotrkowa Trybunalskiego

Trochę historii

---

Piotrków Trybunalski to miasto na prawach powiatu w województwie łódzkim, położone pomiędzy Równiną Piotrkowską a Wyżyną Łódzką. Legenda przypisuje założenie miasta, żyjącemu w I połowie XII wieku, potężnemu możnowładcy polskiemu Piotrowi Duninowi zwanemu Włostowicem, który pokutując za czyn nierycerski, miał w Polsce wybudować 77 kościołów, w tym najstarszy kościół w Piotrkowie pod wezwaniem św. Jakuba. To od jego imienia ma pochodzić patronimiczna nazwa miasta, której drugi człon: Trybunalski , został nadany w czasach nowożytnych dla upamiętnienia Trybunału Koronnego - najwyższego sądu dawnej Rzeczypospolitej - mającego tutaj swoją siedzibę przez 214 lat, poczynając od 1578 roku aż do katastrofy państwa polskiego u schyłku XVIII wieku.Historyczne początki Piotrkowa nie są znane, a pierwsza informacja o nim spotkana w źródłach historycznych, pochodzi z 1217 roku. W ciągu XIII wieku Piotrków rozwinął się w znaczną i ludną osadę, gdzie władcy księstw łęczyckiego i sieradzkiego zwoływali zjazdy rycerskie i odbywali sądy, w czasach, gdy władca był najwyższym sędzią swoich poddanych. Prawdopodobnie w trakcie jednego z takich zjazdów, który w roku 1291 zwołał tutaj książę sieradzki Władysław Łokietek, Piotrków otrzymał przywilej lokacyjny i prawo miejskie, bowiem w początkach XIV wieku, co wynika z dokumentów książęcych, był już miastem i cieszył się opieką władcy.Niestety pierwsze dokumenty miejskie Piotrkowa uległy zniszczeniu około 1400 roku, kiedy wielki pożar zniszczył zabudowę i naruszył mury miejskie stawiane w II połowie XIV wieku za panowania Kazimierza Wielkiego. Wtedy także zbudowana została Fara - najstarszy z piotrkowskich kościołów, którego mury bywały świadkami wydarzeń mających znaczenie dla królestwa polskiego, tu bowiem uroczystymi nabożeństwami zaczynały się w XV i XVI wieku zjazdy generalne szlachty polskiej i obrady sejmowe, a później sesje Trybunału Koronnego. Tu rozpoczynali swoje rządy, obierani władcami na sejmach elekcyjnych, potomkowie Władysława Jagiełły, który w 1404 roku potwierdził wszystkie dawne przywileje Piotrkowa i nadał jego mieszkańcom prawo magdeburskie, zapewniające samorząd i królewską opiekę. Tu składali pierwsze hołdy władcom Rzeczypospolitej wielcy mistrzowie Zakonu Krzyżackiego.

Na zjeździe generalnym zwołanym do Piotrkowa przez króla Jana Olbrachta w styczniu 1493 roku nastąpiło ostateczne ustalenie kształtu parlamentu polskiego z podziałem na Izby Senacką i Poselską. Te wydarzenia powodowały, że Piotrków był w tym okresie drugą - polityczną stolicą królestwa. Nic dziwnego, że wieki XV i XVI to najlepszy okres w dziejach miasta, które pomimo trapiących je klęsk żywiołowych, pod koniec XVI wieku liczyło ponad 3000 mieszkańców w obrębie murów miejskich i na rozległych przedmieściach. Upadek miasta przyniosły dopiero klęski żywiołowe i skutki wojen ze Szwecją toczonych w XVII i początkach XVIII wieku. Wielki pożar we wrześniu 1786 roku zniszczył barokową zabudowę Starego Miasta, które odbudowane w początkach XIX wieku, zachowało tylko średniowieczny układ urbanistyczny i zabytkowe kościoły. Miejskie mury obronne, które utraciły swoje znaczenie i były w złym stanie technicznym, zostały rozebrane przed 1827 rokiem, a ratusz - dawna siedziba Trybunału Koronnego po 1867 roku z polecenia władz gubernialnych. W tym trudnym dla miasta okresie pewnego splendoru dodawały mu, powstałe w na przełomie XVII i XVIII wieku, kolegia jezuitów i pijarów kształcące młodzież szlachecką ze znacznej połaci kraju. W XVIII wieku pobierali tu nauki ludzie, którzy zapisali się w historii Polski jako ważne postacie życia politycznego i naukowego jak Stanisław Konarski - reformator oświaty, lub Tomasz Maruszewski i Stanisław Małachowski współtwórcy Konstytucji 3 Maja.

Tablica pamiątkowa na placu przy zamku.

W okresie rozbiorów, Piotrków uzyskał możliwości rozwoju i odzyskał w pewnym stopniu dawne znaczenie po przeprowadzeniu przez miasto w 1846 roku pierwszej w Polsce linii kolei tzw. warszawsko-wiedeńskiej i posadowieniu tutaj siedziby władz utworzonej w 1867 roku guberni piotrkowskiej, która funkcjonowała do wybuchu I wojny światowej. W tym okresie powiększony został kilkakrotnie obszar zabudowy miejskiej Piotrkowa, powstało nowe centrum pomiędzy Starym Miastem i linią kolejową, rozwinęły się zakłady przemysłowe, a ludność miasta wzrosła do 40 tys.

W okresie I wojny światowej, Piotrków znajdując się pod okupacją austro-węgierską, ponownie zyskał znaczenie ośrodka politycznego, będąc miejscem szczególnie ożywionej działalności patriotycznej i rekrutacji Legionów Polskich. Tutaj mieściły się Departament Wojskowy Naczelnego Komitetu Narodowego, Komenda Legionów Polskich, działały szpitale i szkoły wojskowe, a piotrkowskie drukarnie wydawały tysiące publikacji, które rozchodziły się na cały okupowany kraj. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku, Piotrków jako miasto powiatowe w województwie łódzkim, stracił swoje dotychczasowe znaczenie centrum administracyjnego i ośrodka politycznego.

W 1939 roku, tuż po wybuchu wojny w dniach 2-4 września miasto było nieustanne bombardowane. Niemieckie samoloty zniszczyły wtedy ok. 200 budynków mieszkalnych i użyteczności publicznej. 5 września po Bitwie pod Piotrkowem Trybunalskim niemieccy żołnierze zajęli miasto, był to początek okupacji. Według różnych źródeł : 30 września, 5 lub 8 października, Niemcy utworzyli w mieście pierwsze getto żydowskie II WŚ. Getto to funkcjonowało do 1942 roku, kiedy to pomiędzy 14-29 października, ok. 20 tys. Żydów wywieziono do obozu zagłady w Treblince, zaś kolejnych 3,5 tys.pozostało w tzw. „małym getcie”. Małe getto zlikwidowano dopiero w 1944 roku. Wkroczenie do Piotrkowa Armii Czerwonej i Wojska Polskiego miało miejsce 18 stycznia 1945 roku. W roku 1975, 1 czerwca, utworzono województwo piotrkowskie, które zlikwidowano 1 stycznia 1999 roku, włączając miasto do województwa łódzkiego w ramach najnowszego podziału administracyjnego Polski.

Zamek Królewski (Sejmowy) Zygmunta Starego

---

Zamek Królewski w Piotrkowie Trybunalskim zbudował mistrz Benedykt z Sandomierza na polecenie Zygmunta I Starego w latach 1512-1519. Jest to budowla w stylu późnogotyckiej wieży mieszkalnej z cegły i piaskowca, przykryta dachem namiotowym pochodzącym z 1670 r., czyli z okresu odbudowy po potopie szwedzkim. Obecnie siedziba muzeum miejskiego.

Wielka Synagoga i Mała Synagoga

---

Wielka Synagoga przy ulicy Jerozolimskiej 29, we wschodniej części miasta zwanej dawniej Wielką Wsią lub Żydowskim Miastem Piotrkowem, jest obecnie jest jedną z najlepiej zachowanych synagog w całej Polsce. Zbudowana została w latach 1791-1793 na miejscu starej synagogi, z funduszy Mojżesza Kocyna. Projekt wykonał żydowski architekt Dawid Friedlander. W 1813 roku podczas wycofywania się wojsk napoleońskich, synagogę odwiedził francuski marszałek Louis Nicolas Davout, zaś w 1821 roku, car Aleksander I Romanow. W 1854 roku synagoga została poważnie zdewastowana przez Rosjan. Po tym zdarzeniu synagogę gruntownie odnowiono, nadano liczne elementy w stylu mauretańskim oraz wzdłuż elewacji północnej i południowej dobudowano babińce. Pierwotnie jedyna sala dla kobiet znajdowała się na piętrze, nad przedsionkiem. Po 1868 roku nastąpiła gruntowna przebudowa elewacji zachodniej, wysunięcie jej o 5 metrów do przodu i nadanie jej form orientalnych z dwiema wieżyczkami po bokach. Dzięki temu powiększono babiniec poprzez wprowadzenie dodatkowych galerii dla kobiet, wspartych na czworobocznych kolumnach.

Podczas II wojny światowej Niemcy zdewastowali synagogę, bezpowrotnie niszcząc jej cenne wyposażenie. Po zakończeniu wojny o synagogę ubiegało się kilka instytucji, w tym Kongregacja Wyznania Mojżeszowego oraz Międzykomunalny Związek Szpitalnictwa w Piotrkowie, który chciał włączyć synagogę w skład pobliskiego szpitala św. Trójcy. W 1954 roku Prezydium Miejskiej Rady Narodowej przekazało synagogę Klubowi Sportowemu "Unia", który urządził w niej salę sportową. W związku z protestami kongregacji żydowskiej, klub w 1955 roku zrezygnował z użytkowania synagogi. W tym samym roku budynek został przekazany Spółdzielni Pracy Ozdób Choinkowych "Szkło". W latach 1964-1967 synagoga została gruntownie wyremontowana oraz odrestaurowana i przeznaczona na siedzibę Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Adama Próchnika. W najbliższym czasie biblioteka zostanie przeniesiona do nowej siedziby, a synagoga zostanie wyremontowana i przeznaczona na inne cele kulturalne.

Na ścianie synagogi znajduje się tablica pamiątkowa z treścią w językach polskim, hebrajskim, jidysz oraz angielskim: "W tym budynku mieściła się kiedyś Wielka Synagoga. Ta tablica poświęcona jest pamięci Żydów piotrkowskich zamordowanych przez okupantów hitlerowskich (Niemców) w latach 1939-1945".

Widok od strony ul. Wojska Polskiego

Mała Synagoga  stoi tuż przy Wielkiej Synagodze. Synagoga ta została zbudowana w 1775 roku z fundacji Herna Piotrkowera. Podczas II wojny światowej Niemcy zdewastowali synagogę. Po zakończeniu wojny przez wiele lat stała opuszczona i niszczała. W latach 1964-1967 synagoga została gruntownie wyremontowana oraz odrestaurowana i przeznaczona na bibliotekę dla dzieci. Murowany, dwukondygnacyjny i orientowany budynek synagogi wzniesiono na planie prostokąta. Na wschodniej ścianie zachowały się stanowiące górną część Aron ha-kodesz, fragmenty polichromii, przedstawiające lwy podtrzymujące tablice Dekalogu. Wykonane zostały w 1931 roku, przez malarza artystę Pereca Wilenberga. W 1988 roku polichromia została zakonserwowana. Zachowały się również cztery filary pomiędzy którymi dawniej znajdowała się bima.

Kościół farny pw. św. Jakuba

---

Kościół św. Jakuba Większego Apostoła został wybudowany w końcu XII wieku z fundacji Piotra Własta. Małą świątynię romańską rozbudowano w połowie XIV wieku, zmieniając jej styl na gotycki. Obecny wygląd kościoła farnego pochodzi w zasadzie z przełomu XIV i XV wieku. Ukoronowaniem przebudowy było dodanie od strony zachodniej czterokondygnacyjnej wieży (55m). W późniejszych wiekach zakończono ja barokowym hełmem. Od strony południowej i północnej zostały do kościoła przybudowane dwie kaplice. W pierwszej z nich znajduje się ołtarz Krzyża Świętego, a w drugiej ołtarz św. Józefa Oblubieńca Najświętszej Maryi Panny. Natomiast w ołtarzu głównym widnieje późnogotycki obraz Zaśnięcia Matki Bożej, ufundowany około 1520 roku przez królowę Bonę. Władza duchowna w 1659 roku uznała wizerunek za cudowny. Na zasuwie umieszczono obraz przedstawiający męczeństwo św. Jakuba Apostoła, pędzla Rafała Hodziewicza z 1875 roku. Nieco wyżej znajduje się obraz typu Ecce Homo tego samego autora. W kościele św. Jakuba odbywały się 24 synody prowincjonalne i ogólnopolskie. Modlono się w nim w intencji odbywających się w Piotrkowie Zjazdów Generalnych i Sejmów Walnych, a także dziękowano Bogu po wyborach kolejnych królów. W 1993 roku w piotrowskiej farze obchodzono 500 - lecie parlamentaryzmu polskiego.

Kościół św. Franciszka Ksawerego oo. jezuitów (XVIII w.), z cudownym obrazem Matki Bożej Trybunalskiej.

---

Kościół św. Franciszka Ksawerego, to rzymskokatolicki kościół rektoralny znajdujący się na terenie parafii św. Jakuba Apostoła w Piotrkowie Trybunalskim. Jest to najcenniejszy pod względem artystycznym zabytek architektoniczny Piotrkowa, poświęcony w 1 połowie XVIII wieku. Harmonijnie łączy cechy baroku i rokoka, architekturę z barokową i rokokową rzeźbą, malarstwem i wyposażeniem wnętrza. Kościół wybudowali jezuici sprowadzeni w 1677 roku. W 1773 roku zakon uległ kasacji,a kościół przejęli pijarzy, którzy także go opuścili, a po I wojnie światowej powrócili tu jezuici. Kościół jest budowlą zasadniczo jednonawową, zakończoną półkolistym prezbiterium ale posiada trzy pary kaplic otwartych arkadami do nawy głównej. Sklepienie nawy głównej - kolebkowe z lunetami,zaś kaplic - krzyżowe. Wnętrze kościoła bogato zdobione, szczególnie zasługuje na uwagę barokowa polichromia Andrzeja Ahorna i Jana Raynera oraz bogato złocone ołtarze.

tyły kościoła graniczą z dawnym murem miejskim

Obraz Matki Bożej Trybunalskiej, namalowany przez nieznanego włoskiego artystę w XVI wieku, został w 1580 roku ofiarowany Trybunałowi Koronnemu, powołanemu w Piotrkowie przez króla Polski Stefana Batorego. Obraz początkowo znajdował się w kościele farnym. W czasie dawnych posiedzeń Trybunału przenoszony był do kaplicy sądowej. Po 1792 roku obraz znajdował się w archiwum Trybunału w ratuszu. W 1829 roku, staraniem o.o. Pijarów obraz został przeniesiony do kościoła o.o. Jezuitów pw. św. Franciszka Ksawerego, który stał się Sanktuarium Matki Bożej Trybunalskiej. Sanktuarium jest powszechnie uznanym miejscem modlitwy za tych, którzy sprawują władzę. W Piotrkowie Trybunalskim prawie pięćset lat temu obraz ten odgrywał bardzo ważną rolę. Modlili się przed nim monarchowie (m. in. król Stefan Batory), posłowie i senatorowie. Piotrków to miejsce narodzenia polskiego i europejskiego parlamentaryzmu. Czynione są starania, aby Matka Boża Trybunalska stała się patronką polskich parlamentarzystów. Obraz Matki Bożej Trybunalskiej 26 maja 2006 roku ukoronował papież Benedykt XVI podczas mszy świętej na placu Piłsudskiego w Warszawie. Była to pierwsza koronacja obrazu dokonana przez Ojca Świętego Benedykta XVI. Korony dla obrazu poświęcił w Rzymie 27 października 2004 roku Jan Paweł II. 2 marca 2007 dekretem Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów Matka Boża Trybunalska została ogłoszona patronką polskich parlamentarzystów.

Obraz - Matka Boża Trybunalska (nazywana także Matką Pocieszenia).

Kościół (klasztor) oo. pijarów

---

Klasztor oo. Pijarów - był drugim wielkim założeniem klasztornym na terenie Starego Miasta powstałym w końcu XVII wieku, w którym prowadzono edukację młodzieży szlacheckiej. Budowę kościoła rozpoczęto w 1689 a ukończono w 1718 roku. W 1793 roku oo. Pijarzy przenieśli się do oddanego im opustoszałego klasztoru jezuitów , a kościół pijarski został sprzedany powstającej w Piotrkowie parafii ewangelicko - augsburskiej. W budynku kolegium przy ul. Rwańskiej Prusacy zorganizowali więzienie , które przetrwało tu do naszych czasów. Zamknięto je dopiero w 2004 roku. Dziś z części klasztoru utworzono centrum handlowe o nazwie "Stary Areszt".

Kolegium jezuickie

---

Kolegium jezuickie (XVIII w.), obecnie mieści się tu I LO im. Bolesława Chrobrego. Tuż za budynkiem po lewej stronie, stoi Kościół św. Franciszka Ksawerego oo. jezuitów (niewidoczny na zdjęciu), po prawej zaś widać Kościół farny pw. św. Jakuba.

Zabudowa starego miasta, Rynek Trybunalski i Plac Stefana Czarnieckiego.

---

Stare miasto – staromiejski układ urbanistyczny sięga początkami średniowiecznej lokacji, zabudowa jest znacznie późniejsza. W obrębie rynku można obejrzeć ok. 142 kamienic o ciekawej architekturze. Po pożarze w 1835 r. przebudowano domy w stylu klasycystycznym. Wewnątrz niektórych zachowały się sklepienia kolebkowe, ślady podcieni, sklepione piwnice, sienie i belkowane stropy.

Wspomniana wyżej Kamienica Grabowskich, mieszczańska kamienica z z II poł. XVIII w. należąca do rodziny prawosławnych Greków - Grabowskich. Na przełomie XVIII i XIX w. mieściła się tutaj pierwsza w Piotrkowie prawosławna kaplica pw. Wszystkich Świętych. Obecnie siedziba PTTK i Centrum Informacji Turystycznej przy Placu Stefana Czarnieckiego.

Widok na Plac Stefana Czarnieckiego od Zamkowej

Plac Stefana Czarnieckiego

Plac Stefana Czarnieckiego

Wojska Polskiego, tuż przy Placu Stefana Czarnieckiego

Grodzka

Rynek

Rynek

Rynek

Rynek

Rynek

Rynek (pręgierz)

Rynek Tablica pamiątkowa w miejscu dawnego ratusza

Rynek

Rynek

Rynek

Rynek

Rynek

Rynek

Rynek

Rynek

Mały trick :), kamienica rynkowa i wieże kościoła z tyłu...

Oj, jeśli za dużo zdjęć z Rynku tzn. że nam się tam podobało. Z resztą każdemu by się podobało, piękny słoneczny gorący dzień, przemiłe rynkowe restauracyjki i kawiarenki, zimne piwo...

Wojska Polskiego w bliskiej okolicy Rynku

Sieradzka

Sieradzka

Sieradzka

Rycerska

Kościół pw. NP Marii Śnieżnej (XVII w.) – dawniej dominikanek, oparty o mur miejski,

---

Zabytkowy zespół klasztorny dominikanek w skład którego wchodzą: budynek kościoła pw. Matki Bożej Śnieżnej, klasztor oraz plebania. Fundatorką klasztoru była Katarzyna Warszycka.

Widok od Rycerskiej na kościół

Rycerska, wejście do kościoła

Kazimierza Stronczyńskiego, widok na klasztor "oparty" o mury miejskie wybudowane w XIV i XV w. za panowania Kazimierza Wielkiego. Wysokość murów 4,5 m, szerokość 2 m.

Kościół pw. św. Jacka i św. Doroty

---

Gotycki barokizowany kościół pw. św. Jacka i św. Doroty zbudowany w I poł. XV w., dawny kościół klasztorny oo. Dominikanów (kasata zakonu w 1864 r.), od 1933 roku drugi po farze kościół parafialny w Piotrkowie. Obok kościoła wolnostojącą wieżą z renesansowym dzwonem z 1615 r.

ul.Wojska Polskiego tuż przy Rycerskiej

Ul. Słowackiego - Kościół i klasztor o.o. bernardynów (XVII w.) z cudownym obrazem Matki Boskiej Piotrkowskiej.

---

W 1624 roku od mieszczan Augustyna i Małgorzaty Łysogórskich i Anny Scheterowej oraz szlachcica Macieja Wężyka zostało wykupione przez Floriana Starczewskiego dla bernardynów miejsce na Rokszyckim Przedmieściu, zwane wtedy „Łysą Górą”. Prowincjał skierował do miasta dwóch zakonników - Mateusza z Piotrkowa i Pawła z Radomska - a 5 maja 1625 r., za zezwoleniem arcybiskupa gnieźnieńskiego Henryka Firleja, przyjął w imieniu zakonu zgodę na osiedlenie w Piotrkowie. Główny fundator i jego bracia: Stanisław biskup sufragan płocki oraz Wawrzyniec kanonik krakowski, okazali wydatną pomoc pieniężną. Uroczyste przeniesienie się z kościoła dominikańskiego do drewnianego kościoła, odbyło się 1 czerwca 1625 roku. Murowany, jednonawowy kościół powstał w latach 1632 - 1642. Oprócz fundatorów przy wznoszeniu barokowej świątyni zasłużył się również Andrzej Chociński kanonik łęczycki oraz Piotr z Pabianic i Franciszek Molski - dwaj następni przełożeni klasztoru. Ozdobiony 2 wieżami kościół pod wezwaniem Znalezienia Krzyża Św. wraz z głównym ołtarzem został konsekrowany 16 listopada 1642 roku przez Jana Baykowskiego biskupa sufragana poznańskiego. Cały obiekt klasztorny chroniony był przez mur oraz baszty. W latach 1655 - 1657 w czasie najazdu szwedzkiego spaliła się jedna z wież i zostało zniszczone sklepienie kościoła. Cały skarbiec świątynny został doszczętnie rozkradziony. Dopiero po pięćdziesięciu latach kościół został ponownie konsekrowany - 29 stycznia 1696 roku. W czasie naprawy szkód w kościele stanęły nowe ołtarze: Matki Bożej, św. Anny, św. Franciszka, ołtarz główny oraz św. Michała. Sceny Męki Pańskiej na ścianach prezbiterium pochodzą z lat 1758 – 1761. Węgier z pochodzenia, Stefan Milner wykonał polichromię w zakrystii a Jakub z Prus zrobił piękne inkrustowane meble. Barokowa brama, która prowadziła na dziedziniec kościoła, wykonana została na podstawie projektu brata Wenantego Pensa. Powstanie styczniowe zakłóciło rozwój klasztoru, w którym odbywały się wykłady studium zakonnego w XVIII i XIX wieku. Po powstaniu styczniowym, w ramach represji, władze rosyjskie skasowały 28 listopada 1864 klasztor. Zakonników wywieziono, kościół został zamknięty, a pomieszczenia klasztorne zostały zamienione na archiwum akt dawnych i gubernialnych, drukarnię i redakcję „Gubernialnych Wiadomości”, a później - areszt policyjny. Bernardyni wrócili do klasztoru dopiero w 1922 roku. Zniszczenia II wojny światowej spowodowały uszkodzenie bramy kościelnej, wieży i nagrobków na cmentarzu przy kościele. W 1959 roku kościół otrzymał nową polichromię pędzla Zygmunta i Ireny Acedańskich. Otoczenie kościoła zmieniło się w lipcu 1965 roku. Kolumnę św. Antoniego przeniesiono przed główne wejście za prezbiterium kościoła. Przed budynkiem klasztoru umieszczono w fontannie postać Matki Boskiej, wykonaną z kamienia polnego przez mnicha paulińskiego w obozie koncentracyjnym. Władze Piotrkowa w okresie Polski Ludowej nie zwróciły ogrodu klasztornego, urządzając z niego park publiczny, zabrano ponadto część placu przy kościele dla potrzeb otaczających klasztor ulic.

Widok z ul. Sieradzkiej (dawniej brama sieradzka)

Fragment barokowej bramy kościoła – franciszkanin z czaszką

Cudowny wizerunek Matki Bożej umieszczony w bocznym ołtarzu przytęczowym, swoim istnieniem wyprzedza czas powstania obecnej, murowanej świątyni i łączy się z dziejami pierwszego, drewnianego kościoła. Inicjatorem dzieła był o. Leonard Starczewski, ówczesny prowincjał bernardynów. On to, lustrując w 1624 roku pierwotną fundację, zwrócił uwagę na brak w nowo urządzonym wnętrzu świątyni wizerunku Matki Bożej. Niezwłocznie zlecił malarzowi zakonnemu, przebywającemu w bernardyńskim klasztorze św. Anny pod Przyrowem, biegłemu w sztuce malarskiej, aby wykonał wizerunek Matki Bożej. Obraz Madonny z Dzieciątkiem namalowany został olejno na miedzianej blasze. Wizerunek ten niedługo po swoim powstaniu zyskał sławę dzieła wyjątkowego zarówno pod względem walorów estetycznych jak i duchowych. O jego znaczeniu mówi kronika klasztorna, opisująca niezwykłe dzieje związane z powstaniem i rzekomą, nadprzyrodzoną ingerencją w nadanie mu ostatecznego wyrazu. Podobno artysta usiłował namalować Dzieciątko z główką czule przytuloną do Matki (Eleusa). Na drugi dzień zauważył, że główka Pana Jezusa jest wyprostowana i oddalona od Matki Bożej (Hodegetria). Ukończone w 1625 roku malowidło zyskało ogólny rozgłos. Brat głównego fundatora, Stanisław Starczewski, opat płocki, ujęty szczególnym pięknem obrazu, wyłożył 1000 złp na wykonanie dlań specjalnego ołtarza. Na zasuwie umieszczono obraz olejny na płótnie autorstwa Władysława Maleckiego, wzorowany na Wniebowzięciu Matki Bożej Murilla. 19 sierpnia 2002 r. w Kalwarii Zebrzydowskiej bł. Jan Paweł II poświęcił złote korony dla Matki Bożej Piotrkowskiej. Uroczystej koronacji dokonał 1 czerwca 2003 r. abp Władysław Ziółek, metropolita łódzki w asyście swoich biskupów pomocniczych i bpa Maksymiliana Leona Dubrawskiego OFM z diecezji kamieniecko-podolskiej na Ukrainie.

Fotografia ze strony bernardyni.ofm.pl

Gmach Sąd Okręgowy (bud. 1905-1909), dawny gubernialny Sąd Okręgowy

---

Cerkiew prawosławna pod wezwaniem Wszystkich Świętych

---

Cerkiew prawosławna konkatedralna oraz parafialna pod wezwaniem Wszystkich Świętych, zlokalizowana jest przy ulicy Juliusza Słowackiego 15. Należy Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Wzniesiona w latach 1844-1847, a rozbudowana według projektu rosyjskiego architekta Iwana Wasiljewicza Sztrema w latach 1867-1869. Powstanie parafii prawosławnej w Piotrkowie związane jest z grupą religijną Greków, która przybyła do Piotrkowa z Macedonii w połowie XVIII wieku. Król Stanisław August zezwolił na otwarcie w 1788 prawosławnej placówki duszpasterskiej na strychu prywatnego domu, własności rodziny Grabowskich przy obecnym Placu Stefana Czarnieckiego 10 (zdjęcie tej kamienicy znajdziesz w dalszej części). Pierwszym proboszczem został hieromnich Grzegorz, pochodzący z wyspy Chios, zakonnik jednej ze wspólnot Athosu. Sprawował on swoje obowiązki do śmierci w 1832. Jego obowiązki przejął rosyjski duchowny, ks. Żadziński. Do 1839 parafia piotrkowska, jako etnicznie grecka, nie podlegała lokalnym strukturom Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Dopiero po wymienionej dacie została do niej włączona, co oznaczało usunięcie z liturgii języka greckiego. W miarę wzrostu liczby Rosjan zamieszkujących na stałe w Piotrkowie (kupców, urzędników, wojskowych), sprowadzanych po upadku powstania listopadowego, konieczna stała się budowa większej cerkwi prawosławnej oraz organizacja cmentarza tego wyznania. W latach 1844-1847 powstała świątynia utrzymana w stylu neobizantyńskim, na planie krzyża greckiego. Autorami projektu budynku byli architekci Marczewski i Gołoński. Obiekt stanął na gruncie wykupionym za 5 tys. rubli od zakonu pijarów. We wnętrzu świątyni znajdował się jednorzędowy drewniany ikonostas z dwunastoma ikonami Aleksandra Kokulara. Poświęcenie obiektu miało miejsce 28 listopada 1848. Wskutek dalszego wzrostu liczby Rosjan cerkiew wzniesiona w latach 40. XIX w. stała się zbyt mała. W 1869, po powstaniu guberni piotrkowskiej, przystąpiono do jej rozbudowy. Sfinansował ją polski przedsiębiorca Ignacy Markiewicz. Plan obiektu uległ przekształceniu wskutek wydłużenia ramion - z krzyża greckiego stał się krzyżem łacińskim. Od północy, południa i wschodu przesunięto ściany obiektu o siedem metrów, dostawiono przedsionek, nad którym wzniesiono dzwonnicę z czterema freskami w niszach (przedstawiały Świętych Cyryla i Metodego, św. Włodzimierza i św. Aleksandra Newskiego). Nad głównym wejściem znalazła się ikona Chrystusa Zbawiciela. Zmodyfikowano wnętrze świątyni, m.in. wykonując na ścianach nową polichromię i dziewięć fresków. Wstawiono trzy piece kaflowe i wymieniono posadzkę na marmurową. Na dzwonnicy powieszono dziewięć dzwonów. Nowy ikonostas wykonał Sieriebriakow, ikony do niego – Wasiljew. 9 grudnia 1870 budynek został ponownie poświęcony. W nowym kształcie był przeznaczony dla równoczesnego uczestnictwa 400 wiernych w nabożeństwie.

Cerkiew wpisano do rejestru zabytków 7 października 1976 pod nr 265.

(zdjęcie wnętrza cerkwi ze strony piotrków.pl)

Dworzec kolejowy Piotrków Trybunalski i jego otoczenie

---

Wieża wodna (wieża ciśnień).

---

Wieża ciśnień, wieża wodna przy ul. Słowackiego (bardzo blisko dworca), ukończona została w 1927 roku według projektu Władysława Horodeckiego. Budowa sfinansowana została z pożyczki, zaciągniętej w nowojorskiej firmie „Ulen & Co.”, w ramach umowy dotyczącej finansowania także w czterech miastach Polski(Częstochowa, Lublin, Radom i Sosnowiec) inwestycji mających na celu unowocześnienie infrastruktury oraz podniesienie standardów sanitarno-zdrowotnych. Wieża miała być częścią sieci wodno-kanalizacyjnej Piotrkowa Trybunalskiego, dlatego została ulokowana w samym centrum miasta tuż obok dworca kolejowego. W połowie 2008 roku rozpoczęto zewnętrzną renowację Wieży Ciśnień. Zostały odmalowane i odrestaurowane zewnętrzne ściany.Wzniesiona na planie koła, formą nawiązuje do renesansu. W dolnej części wyodrębniona jest część cokołu, w części środkowej znajdują się okna, rozmieszczone na spiralnie wznoszącej się linii. W części górnej umieszczono kilkanaście okienek rozdzielonych pilastrami oraz herb Piotrkowa.

Miejsca zapomniane i "wołające o pomoc"

---

Piotrków ma wiele takich miejsc jak to na poniższych zdjęciach. Na całe szczęście dla miasta, jego mieszkańców i turystów widać, że wokół starówki "coś" się dzieje. W każdym razie, jest nadzieja, że wkrótce będzie tu zupełnie pięknie.

Inne

---

W Piotrkowie Trybunalskim zobaczyć można jeszcze więcej ciekawych zabytków, my niestety do nich nie dotarliśmy. Warto by było zobaczyć : Pałac Rudowskich (dziś Budynek Państwowej Szkoły Muzycznej), Piotrkowską Manufakturę (budynek dawnej przędzalni przy ulicy Sulejowskiej), budynki w stylu secesyjnym przy Alejach 3 Maja, Park im. Księcia Józefa Poniatowskiego z ogrodem botanicznym, Cmentarz żydowski przy ul. Spacerowej, Stary cmentarz rzymskokatolicki oraz cmentarz prawosławny czy w końcu Pałac Jaxa Bykowskich (z XV w.) – w 1604 przebudowany na pałac renesansowy.

Zapukaliśmy do drzwi Towarzystwa Przyjaciół Piotrkowa Trybunalskiego, ale nie było nikogo. Trudno się dziwić, było niedzielne przedpołudnie. Szkoda, bo od miłośników miasta można zawsze dowiedzieć się takich rzeczy, których nie znajdzie się w przewodnikach. Może następnym razem, w każdym razie pozdrawiamy miłośników tego miasta, tych nie zrzeszonych też ;). Dziękujemy za wspaniałe emocje.

---

był, focił, pokazał i opowiedział : Matthias

żródła : wikipedia, piotrków.pl, faramogilno.pl,