Dziękujemy redakcji serwisu : “Zabytki Jurysdykcji Karnej na Śląsku”, za oświecenie. Wspaniali ludzie z redakcji poinformowali nas, o trzech sprawach :
Krzyż z Bogdanowa nie zaginął, przeniesiony został w 2001r. do Wichrowa.
Drugi krzyż (raczej pierwszy, bo chodzi o tem który opisywał Hellmich) ze Stanowic nie zaginął, przeniesiony został w 1974r do Świdnicy, następnie w 1986r do Zamku Grodno.
Trzecia informacja dotyczy krzyża w Skarżycach, który to został odnaleziony właśnie przez ekipę serwisu.
Dziękujemy serdecznie za pomoc.
Wszystkich zainteresowanych odsyłamy do poprawionych wpisów dla Bogdanowa i Stanowic, gdzie umieściliśmy zdjęcia "zaginionych - odnalezionych" krzyży.
Wstęp.
Na pewno każdy z nas je widział, bo spotkać je można wszędzie : w centrum miasta, w przydrożnym rowie, w szczerym polu lub w lesie. Spotykając je zmuszamy się do refleksji - po co "tu" są, oraz kto, i z jakiego powodu je postawił? Kamienne krzyże, bo o nich mowa, zwane przez specjalistów krzyżami pokutnymi lub według najnowszych badań krzyżami pojednania. My, pozostając w zgodzie z własnym rozsądkiem, będziemy nazywać je wyłącznie kamiennymi krzyżami. Podzielamy bowiem, zdanie, że zdecydowana ich większość nie musiała być stawiana na mocy umowy pojednawczej (kompozycyjnej). Sądzimy, że powstawały z różnych powodów np. : wypadków (podobnie jak dziś), klęsk, morderstw (stawiane przez rodzinę, bo nie zawsze ujęto, i doprowadzono pod sąd sprawcę). Krzyże mogły być stawiane również w ramach dziękczynienia za udane plony, uchronienie od klęsk (powodzi, gradu itp.), albo w ramach oznaczania miejsc szczególnych, które szczególne mogły być wyłącznie dla lokalnej społeczności bądź indywidualnie dla stawiającego krzyż. Temat jest ogromny, więc zająć się nim mogą wyłącznie zawodowi badacze.
Udokumentowano ich obecność w całej Europie. Ich liczba według polskiego badacza Andrzeja Scheera oszacowana została w 1984r. na 7000 istniejących oraz 3000 zaginionych. Znawcy tematu zaliczają kamienne krzyże do zabytków związanych z kulturą prawną, które miały być specyficznym dowodem dawnych zbrodni. Badacze zaczęli się nimi zajmować już w XVIII wieku, ale dopiero niedawno doczekały się one dokładnego opisania i skatalogowania. Na terenie Dolnego Śląska w latach dwudziestych XX w. ich dość dokładną inwentaryzację przeprowadził badacz Max Hellmich. Jego praca wydana w Legnicy w 1923r. p.t. "Steinerne Zeugen mittelalterlichen Rechtes in Schlesien." (Kamienne świadectwa średniowiecznego prawa na Śląsku.) w precyzyjny i usystematyzowany sposób, przedstawia znane wówczas krzyże kamienne. M.Hellmich podzielił Dolny Śląsk tabelarycznie na powiaty (Kreis-y), i wypisując kolejno miejscowości należące do danego powiatu w których znajdowały się kamienne krzyże określał liczbę istniejących lub zaginionych. W kolejnej liście, alfabetycznie wypisał wszystkie miejscowości w których znajdowały się kamienne krzyże określając ich położenie, oraz wymiary. Na końcu swojej pracy przedstawił tablice z własnoręcznie wykonanymi szkicami wszystkich zbadanych krzyży. Proszę mi wierzyć, ta część jest imponująca. Każdy z krzyży został naszkicowany w najdrobniejszych szczegółach z najwyższą precyzją. Cóż, dziś aparat cyfrowy jest w każdej kieszeni...
Sylwetka : Max Hellmich.
Urodził się 24.07.1867r. w Zielonej Górze (niem. Grünberg), zmarł 19.05.1937r. we Wrocławiu (niem. Breslau)
.JPG)
Był autorem wielu publikacji, ale nas szczególnie interesuje ta jedna - "Steinerne Zeugen mittelalterlichen Rechtes in Schlesien : Steinkreuze, Bildstocke, Staupsaulen, Galgen, Gerichtstische". Poniżej skan okładki książki wydanej w Legnicy w 1923r. Dziś egzemplarz książki znajduje się w księgozbiorze prof. Józefa Kostrzewskiego, a prawa do niej ma Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Zielonej Górze. Dzięki publikacji w Zielonogórskiej Bibliotece Cyfrowej, jesteśmy w posiadaniu jej kopii w formie elektronicznej i papierowej, z którą to odbyliśmy nasze wyprawy w poszukiwaniu kamiennych krzyży.
Materiały, typografia i ikonografia kamiennych krzyży.
Sposób wyboru materiału do wykonania krzyża był banalny. Robisz z materiału, który jest powszechnie dostępny. "Nasze" krzyże wykonane są głównie z granitu, bo jest go na tym terenie dużo. Tam gdzie występuje piaskowiec stawiano krzyże z piaskowca, tam gdzie bazalt, z bazaltu itd. Na pewno mnóstwo krzyży wykonano z drewna, ale jest ono na tyle nietrwałe, że kilkaset lat obróciło je bezpowrotnie w pył.
Nie tylko tajemniczość krzyży przyciąga. Gdyby każdy był taki sam, wykonany powiedzmy w/g jakiegoś szablonu, nie byłyby one tak ciekawe. Na szczęście tak nie jest. Różnorodność form i rozmiarów kamiennych krzyży sprawia, że chcesz zobaczyć kolejny i kolejny i kolejny... Poniżej szkice niektórych form kamiennych krzyży (ze strony : www.suehnekreuz.de)
 |
 |
 |
 |
 |
| barokowy | grecki | łaciński | maltański | gotycki |
 |
 |
 |
||
| kapliczny | koniczynkowy | Św.Antoniego | ||
 |
 |
 |
||
| z aureolą | mieszany | z cokołem |
Dodatkowym, a dla niektórych badaczy może nawet podstawowym atutem są niewątpliwie znaki umieszczane na kamiennych krzyżach. Czy to narzędzia zbrodni, czy atrybuty ofiar, a może...? Spekulacjom nie ma końca... My zalecamy cieszyć się z tej różnorodności, i możliwości odkrywania. Poniżej przykładowe szkice rycin umieszczanych na krzyżach kamiennych (ze strony : www.suehnekreuz.de).
- broń :
.gif)
.gif)
.gif)
.gif)
- narzędzia i urządzenia :
.gif)
.gif)
.gif)
.gif)
- motywy religijne :
.gif)
.gif)
.gif)
.gif)
- znaki heraldyczne :
.gif)
.gif)
.gif)
Ponad powyższymi, spotykane są także kamienne krzyże z cyframi (daty itp.) i napisami (sentencje, imiona), oraz różnymi indywidualnymi motywami, wymyślanymi zapewne przez fundatora krzyża w jemu tylko znanym celu...
"Droga krzyżowa" Labiryntariuszy.
Mimo, że odwiedziliśmy naprawdę wiele miejsc, bliskich i dalekich w których znajdują się kamienne krzyże, w tym opracowaniu zajmiemy się tylko tymi, które znajdują się w najbliższej okolicy Żarowa. Idąc zatem śladami Maxa Hellmicha, oraz zupełnie współczesnymi tropami, po tak niewielkim obszarze, mamy nadzieję, że zachęcimy Was do samodzielnego odnalezienia choć części przedstawianych przez nas krzyży i kapliczek. Granice naszych poszukiwań ustaliliśmy na północy na trasie Strzegom-Osiek, wyłączając Strzegom. Na zachodzie na trasie Świdnica-Strzegom, wyłączając Świdnicę. Na południu na trasie Świdnica-Marcinowice, wyłączając Marcinowice. Dalej granica poszukiwań przebiega od Marcinowic przez Klecin, Krasków, Golę Świdnicką, Chwałów, Domanice, Imbramowice, Buków, Bogdanów do Osieka, wyłączając Osiek (patrz mapka poniżej). Pominięcie Świdnicy, Strzegomia i Marcinowic jest celowe. Zależało nam, aby w swych poszukiwaniach nie przekraczać wszystkich głównych dróg okalających Żarów i jego okolice, co sprzyjać ma przede wszystkim wycieczkom rowerowym.
.png)
UWAGA ! Wszystkie wymiary podane przy krzyżach, wyrażane są w centymetrach i odpowiadają kolejno : wysokość x szerokość x grubość.
Bogdanów / Gmina Kostomłoty (niem. Neuhof), 1 krzyż przeniosiony do Wichrowa.
Materiał : piaskowiec.
Wymiary : 125x80x29.
Rycina : brak.
Lokalizacja : Wichrów, przy murze otaczającym kościół. Przeniesiony tam z Bogdanowa w 2001r!
Uwagi : Okazuje się, że mieliśmy go przed oczami w 2011r., odwiedzając Wichrów. Zabrakło nam tylko wiedzy...
Bolesławice / Gmina Jaworzyna Śląska (niem. Bunzelwitz), 2 krzyże, 1 trzon.
Materiał : granit.
Wymiary : 66x25x25
Rycina : brak
Lokalizacja : we wsi na łuku przy skrzyżowaniu dróg z Nowic, Jaworzyny Śląskiej i Tomkowej.
Uwagi : spotkałem się już ze stwierdzeniem, że nigdy nie był to krzyż (dziś w każdym razie nie przypomina), ale ostateczną ocenę pozostawiam specjalistom...
.JPG)
Materiał : granit.
Wymiary : 95x60x23
Rycina : miecz, widoczny bardzo wyraźnie.
Lokalizacja : we wsi na łuku przy skrzyżowaniu dróg z Nowic, Jaworzyny Śląskiej i Tomkowej.
Uwagi : brak.
.JPG)
Materiał : granit.
Wymiary :107x69x25.
Rycina : kopia, bardzo niewyraźnie.
Lokalizacja : we wsi na łuku przy skrzyżowaniu dróg z Nowic, Jaworzyny Śląskiej i Tomkowej.
Uwagi : brak.
.JPG)
Buków / Gmina Żarów (niem. Bockau)
Materiał : granit.
Wymiary : 132x72x15.
Rycina : brak
Lokalizacja : nie jest łatwy do znalezienia, bo stoi ukryty za kapliczką, która z kolei znajduje się przy bocznej, bardzo wąskiej ul. Kwiatowej. Najlepiej zapytać miejscowych.
Uwagi : brak.
.JPG)
Materiał : granit.
Wymiary : 98x60x26.
Rycina : brak.
Lokalizacja : w centrum wsi, w zewnętrznej części muru okalającego budynek plebanii.
Uwagi : trochę słabo widoczny, "zlewa" się z murem.
.JPG)
Materiał : granit.
Wymiary : 89x70x12.
Rycina : brak.
Lokalizacja : od 2001r. w murze prywatnej posesji, tuż przy drodze gółwnej z Imbramowic
Uwagi : pęknięta noga. Ciekawostką jest fakt, że tego krzyża nie znalazł M.Hellmich. Został on znaleziony dopiero pod koniec 1974 roku za stodołą w Bukowie (nie wiem którą). Kolejny dowód na to, że każdy może dokonać niecodziennego odkrycia.
.JPG)
Gola Świdnicka / Gmina Marcinowice (niem. Guhlau), 1 krzyż.
Materiał : granit.
Wymiary : 149x63x23.
Rycina : brak.
Lokalizacja : przy drodze z Kraskowa do Goli Świdnickiej.
Uwagi : brak.
.jpg)
Gołaszyce / Gmina Żarów (niem. Gohlitsch), 1 krzyż.
Materiał : granit.
Wymiary : 143x91x15.
Rycina : brak.
Lokalizacja : w murze przy głównej drodze z Siedlimowic do Śmiałowic.
Uwagi : brak.
.JPG)
Gruszów / Gmina Marcinowice (niem. Birkholz), 1 krzyż.
Materiał : granit.
Wymiary : 144x85x17.
Rycina : brak.
Lokalizacja : Jadąc od Stefanowic do Gruszowa po prawej stronie za rowem, ok. 20m wcześniej niż duży drewniany krzyż.
Uwagi : gęste krzaki w lecie nie pomagają w jego odnalezieniu, więc albo mały spacerek, albo czekać na okres zimowy, gdy nie ma zieleni.
.JPG)
Imbramowice / Gmina Żarów (niem. Ingramsdorf) 1 krzyż istniejący, 2 zaginione.
Materiał : granit.
Wymiary : 73x86x20.
Rycina : brak.
Lokalizacja : w ogródku przy mostku tuż przy skrzyżowaniu dróg z Bukowa, Żarowa i Domanic.
Uwagi : Ciekawostką jest, że w 1923r. Max Hellmich pisał o kolejnym krzyżu, który już wtedy uznany został za zaginiony. W 1989r. znaleziono nogę kolejnego krzyża, tuż przy istniejącym, ale gdzie jest dziś to znalezisko? Nie dotarłem niestety do takiej informacji.
.JPG)
Jaroszów / Gmina Strzegom (niem. Järischau) 3 krzyże, 2 zaginione, 1 kapliczka.
Materiał : piaskowiec. (?)
Wymiary : 68x80x?
Rycina : brak.
Lokalizacja : na zewnętrznej części muru kościelnego, po drugiej stronie od drogi głównej Strzegom-Wrocław.
Uwagi : brak.
.JPG)
Materiał : granit.
Wymiary : 88x72x?
Rycina : brak.
Lokalizacja : na zewnątrz muru kościelnego od strony drogi głównej Strzegom-Wrocław.
Uwagi : brak.
.JPG)
Materiał : piaskowiec. (?)
Wymiary : ?
Rycina : symbol krzyża.
Lokalizacja : na zewnątrz muru kościelnego od strony drogi głównej Strzegom-Wrocław.
Uwagi : brak.
Materiał : granit.
Wymiary : 76x88x22.
Rycina : brak.
Lokalizacja : ok 1km od kościoła, pośrodku pola, w odległości ok 200m od polnej drogi Jaroszów-Skarżyce. .
Uwagi : Bardzo trudny do odnalezienia gdy na polach są uprawy. Ja podchodziłem trzy razy, i odnalazłem go dopiero na zaoranym już polu.
.JPG)
Uwaga ! Ciekawostką jest, że literatura podaje informacje o jeszcze dwóch krzyżach które można było kiedyś spotkać w Jaroszowie i okolicy. Nie pisał o nich Max Hellmich, ale wspominał w 1939r. Mann. Przed poszukiwaczami "skarbów", stoi możliwość odnalezienia i opisania ich na nowo. Zachęcamy. Według literatury pierwszy z zaginionych umiejscowiony był przy drodze pomiędzy Jaroszowem i Morawą, tuż przy czwartej kapliczce (ja naliczłem trzy kapliczki), drugi zaś w narożniku domu tuż przy kościele od strony głównego wejścia. Dla znalazcy czeka nagroda ! ;)
Jaworzyna Śląska / miasto i gmina (niem. Königszelt), 1 krzyż.
Materiał : granit.
Wymiary : 88x73x24.
Rycina : brak.
Lokalizacja : tuż przy wejściu na teren kościoła, tuż przy murze graniczącym z ulicą.
Uwagi : krzyż ten znalazł się w tym miejscu dopiero w 2004r. Jego pierwotne miejsce znajdowało się w Starym Jaworowie tuż przy drodze głównej Świdnica-Strzegom.
.JPG)
Kalno / Gmina Żarów (niem. Kallendorf), 1 krzyż. (przeniesiono do Wierzbnej pod kościół)
Materiał : granit.
Wymiary : 109x62x20.
Rycina : brak.
Lokalizacja : Krzyż w Kalnie, nie znajduje się dokładnie w samym Kalnie. Szukać go należy na starej drodze Kalno-Wierzbna (polna droga), gdzieś po jej środku, z lewej strony jadąc od Kalna.
Uwagi : brak.
.JPG)
Kruków / Gmina Żarów (niem. Raaben), 2 krzyże.
Materiał : granit.
Wymiary : 139x50x16.
Rycina : brak.
Lokalizacja : stoi na skrzyżowaniu dróg z Żarowa do Mielęcina i Krukowa.
Uwagi : brak.
.JPG)
Materiał : granit.
Wymiary : 103x42x18.
Rycina : brak.
Lokalizacja : stoi w ogródku jednej z posesji przy ul. Zamkowej.
Uwagi : brak.
.JPG)
Morawa / Gmina Strzegom (niem. Muhrau), 1 kapliczka.
Materiał : piaskowiec. (?)
Wymiary : brak.
Rycina : płaskorzeźba, Jezus na krzyżu
Lokalizacja : tuż przed rozjazdem dróg na Strzegom i Międzyrzecze, oraz polnej do Jaroszowa.
Uwagi : Nie wszyscy znawcy tematu uznają ją jako kapliczkę pokutną.
Panków / Gmina Świdnica (niem. Pankendorf), 1 kapliczka.
Materiał : piaskowiec. (?)
Wymiary : brak.
Rycina : brak
Lokalizacja : przy moście, przy wjeździe do obecnej stadniny oraz ruiny zamku.
Uwagi : brak.
Pasieczna / Gmina Jaworzyna Śląska (niem. Zedlitz) 1 krzyż, 1 kapliczka.
Materiał : granit.
Wymiary : 92x88x24.
Rycina : brak.
Lokalizacja : po prawej stronie drogi jadąc od Jaworzyny Śląskiej , przy wjeżdzie na pierwszą posesję.
Uwagi : brak.
.JPG)
Materiał : piaskowiec. (?)
Wymiary : brak.
Rycina : brak.
Lokalizacja : stoi w ogrodzie posesji nr 51.
Uwagi : brak.
Pastuchów / Gmina Jaworzyna Śląska (niem. Puschkau), 3 krzyże.
Tajemnicą dla mnie jest, dlaczego Max Hellmich nie opisał ani jednego z trzech krzyży znajdujących się w Pastuchowie. Tym bardziej, że dwa z nich wmurowane są w bardzo stary mur kościelny.
Materiał : granit.
Wymiary : 135x86x19.
Rycina : brak.
Lokalizacja : po zewnętrznej stronie muru okalającego kościół.
Uwagi : brak.
.JPG)
Materiał : brak.
Wymiary : 97x66x?
Rycina : brak
Lokalizacja : po zewnętrznej stronie muru okalającego kościół.
Uwagi : wygląda jak cień krzyża.
.JPG)
Materiał : granit.
Wymiary : 71x89x25
Rycina : miecz, wyraźnie.
Lokalizacja : przy wejściu na przykościelny cmentarz, przy łuku drogi z Piotrowic do Czech.
Uwagi : brak.
.JPG)
Pożarzysko / Gmina Żarów (niem. Hohenposeritz), 1 krzyż.
Materiał : granit. (?)
Wymiary : 123x83x19.
Rycina : miecz, słabo widoczny.
Lokalizacja : stoi tuż przy murze okalającym kościół i jest widoczny z drogi głównej Pożarzysko-Imbramowice.
Uwagi : brak.
.JPG)
Rusko / Gmina Strzegom (niem. Rauske), 4 krzyże, 1 zaginiony.
Materiał : granit.
Wymiary : 76x82x27.
Rycina : brak.
Lokalizacja : stoi na klinie, na rozwidleniu drogi prowadzącej do Ruska i polnej do Mielęcina
Uwagi : trudno było go znaleźć w wysokiej trawie...
.JPG)
Materiał : granit.
Wymiary : 105x112x32.
Rycina : brak.
Lokalizacja : j/w po prawej od drogi prowadzącej do Ruska, stoi za rowem na pastwisku-boisku.
Uwagi : brak.
.JPG)
Materiał : granit.
Wymiary : 100x72x18.
Rycina : brak
Lokalizacja : patrząc na krzyż poprzedni z drogi, kilka kroków w prawo od niego.
Uwagi : bardzo trudny do znalezienia w trawie, bo leży.
.JPG)
Materiał : granit.
Wymiary : 73x59x?
Rycina : brak
Lokalizacja : w zewnętrznej części muru kościelnego, widoczny z ulicy.
Uwagi : brak
.JPG)
Materiał : brak.
Wymiary : 45x78x25.
Rycina : brak.
Lokalizacja : nieznana. M.Hellmich pisał, że stał on przy zachodnim rogu gospody w Rusku.
Uwagi : brak.
Skarżyce / Gmina Strzegom (niem. Grunau), 1 krzyż.
Materiał : granit. (?)
Wymiary : 127x47x32.
Rycina : brak.
Lokalizacja : stoi w rowie, po prawej stronie w połowie drogi z Przyłęgowa do Morawy.
Uwagi : Ten krzyż odnaleziony został dopiero w 2002 roku.
.JPG)
Stanowice / Gmina Strzegom (niem. Stanowitz), 1 krzyż, 1 zaginiony.
Materiał : granit.
Wymiary : 114x126x35.
Rycina : brak.
Lokalizacja : stoi na terenie kościoła, po prawej stronie od bramy.
Uwagi : Tego krzyża M.Helmich nie widział. Został on znaleziony przypadkowo, podczas kopania dołu pod szambo, na głębokości 2m, w 1988r.
.JPG)
Materiał : brak.
Wymiary : brak.
Rycina : brak.
Lokalizacja : Zamek Grodno, Zagórze Śląskie.
Uwagi : Po dokształceniu się wiemy, że w 1974 przewieziony został do muzeum w Świdnicy, potem w 1986 właśnie do obecnego miejsca. Będąc tyle razy w zamku nie zadawaliśmy sobie sprawy...
Jednego z powyższych krzyży, nie można powiedzieć z całą pewnością którego, może dotyczyć najstarsza, bo z 1305 r. znana umowa kompozycyjna z terenów Śląska. Dotyczy postanowienia wystawienia kamiennego krzyża właśnie w Stanowicach. Oryginał dokumentu przechowywany jest w praskim Archiwum Państwowym.
Poniżej zacytowany został fragment tej ugody w polskim tłumaczeniu:
“My, Beatrycze, księżna Śląska i władczyni Książa, chcemy aby wszystkim wyznawcom Chrystusa, do których dotrze ten dokument jako dowód, wiadomo było, że Konrad von Langinberc, były stanowicki młynarz pozbawiony został życia przez Konrada, byłego zarządcę majątku w Pasiecznej. Za zabójstwo tego człowieka, brat Günther, obecny administrator klasztoru zaproponował żonie, dzieciom i pozostałym krewnym zabitego stosowną przyzwoitą kwotę, którą zatwierdziła Rada Zaufanych Mężów. Żona, dzieci i bliżsi krewni, którzy obecni byli przy ugodzie i przyjęli kwotę ustaloną na 12 marek, złożyli swoje podpisy. Sumę półtorej marki otrzymał ponadto sługa zabitego za odniesione obrażenia, a chirurg, który udzielił mu pomocy jedną markę. Na znak ugody wzniesiony został na miejscu zbrodni krzyż. Wszyscy wymienieni po zatwierdzeniu ugody zrezygnowali w sądzie, w obecności wójta, ławników, z wszelkich działań. mogących mieć charakter zemsty, dziękując za korzystne warunki ugody. Ażeby żadna z wyżej wymienionych osób nie dopuściła się pogwałcenia ugody, postanowiliśmy opatrzyć dokument naszą pieczęcią i pieczęciami brata Günthera, administratora klasztornego i obywatela Strzegomia, nadając mu moc prawną. Jako świadków ugody pojednawczej wymienia się […], oraz wielu innych godnych zaufania ludzi. Sporządzono ręką Konrada, rektora szkół strzegomskich w dniu 4 grudnia w roku pańskim 1305".
A może jest jeszcze inny krzyż czekający na odnalezienie, i to właśnie on ma ponad 700 lat?
Stary Jaworów / Gmina Jaworzyna Śląska (niem. Alt Jauernick), 2 krzyże.
Materiał : granit.
Wymiary : 139x61x21.
Rycina : nóż.
Lokalizacja : przed murem okalającym kościół.
Uwagi : brak.
.JPG)
Materiał : granit.
Wymiary : 179x88x28.
Rycina : brak.
Lokalizacja : przed murem okalającym kościół.
Uwagi : brak.
.JPG)
Sulisławice / Gmina Świdnica (niem. Zulzendorf), 1 krzyż.
Materiał : granit. (?)
Wymiary : 127x100x25.
Rycina : brak.
Lokalizacja : jadąc od Żarowa stoi po prawej stronie przy głównej drodze do Świdnicy, zaraz za ostatnią posesją w Sulisławicach.
Uwagi : brak.
.JPG)
Śmiałowice / Gmina Marcinowice (niem. Schmellwitz), 1 krzyż, 1 kapliczka (uszkodzona).
Materiał : granit.
Wymiary : 147x72x?
Rycina : kusza, słabo widoczna.
Lokalizacja : Przy głównym wejściu na teren kościoła.
Uwagi : brak.
.JPG)
To co wstępnie uznaliśmy za kapliczkę, w istocie jest sakramentarium, więcej TUTAJ
Fragment uszkodzonej kapliczki pokutnej, nie jest to fragment pręgierza
Wyjaśnienie sprawy kapliczki, rzekomego pręgierza, sakramentarium, oraz informacje o źródle pochodzenia poniższego zdjęcia znajdziesz TUTAJ
Wierzbna / Gmina Żarów (niem. Wurben), 7 krzyży, 1 zaginiony.
Materiał : granit.
Wymiary : 133x80x21
Rycina : brak.
Lokalizacja : przy skrzyżowaniu polnych dróg Kalno - Panków - Wierzbna. Przeniesiono go d Wierzbnej pod kościół
Uwagi : Można do niego dojść pieszo, zalecam wypad rowerem. W/g Hellmicha, krzyż ten stał wraz z innymi w parku w Wierzbnej. Jak znalazł się tutaj???
.JPG)
Materiał : granit (?).
Wymiary : 46x66x20.
Rycina : kusza.
Lokalizacja : Jadąc ze Świdnicy, po lewej stronie tuż za ogrodzeniem byłej szkoły (drugi budynek).
Uwagi : brak.
.JPG)
Materiał : granit.
Wymiary : 130x70x35.
Rycina : brak.
Lokalizacja : w przypałacowym parku w grupie 5-ciu krzyży.
Uwagi : brak.
.JPG)
Materiał : granit.
Wymiary : 167x78x24.
Rycina : kopia.
Lokalizacja : w przypałacowym parku w grupie 5-ciu krzyży.
Uwagi : brak.
.JPG)
Materiał : granit.
Wymiary : 115x82x25.
Rycina : brak.
Lokalizacja : w przypałacowym parku w grupie 5-ciu krzyży.
Uwagi : brak.
.JPG)
Materiał : granit.
Wymiary : 99x73x24
Rycina : brak.
Lokalizacja : w przypałacowym parku w grupie 5-ciu krzyży.
Uwagi :
.JPG)
Materiał : granit.
Wymiary : 105x82x18
Rycina : brak.
Lokalizacja : w przypałacowym parku w grupie 5-ciu krzyży.
Uwagi : brak.
.JPG)
Materiał : brak.
Wymiary : 134x76x27 (w/g Hellmicha).
Rycina : brak.
Lokalizacja : w/g Hellmicha stał on w parku przypałacowym.
Uwagi : zaginiony.
Zastruże / Gmina Żarów (niem. Sasterhausen) 1 krzyż.
Materiał : granit.
Wymiary : 86x56x14.
Rycina : siekiera, wyraźnie widoczna.
Lokalizacja : jadąc drogą główną z Żarowa do Osieka, po prawej przy rowie i polnej drodze prowadzącej do Zastruża.
Uwagi : brak.
.JPG)
Zawiszów / Gmina Świdnica (niem. Säbischdorf) 2 krzyże.
Materiał : granit.
Wymiary : 86x95x23.
Rycina : brak.
Lokalizacja : przy polnej drodze z Zawiszowa do Tomkowej, tuż przy kamiennym wiadukcie kolejowym i mostku. Łatwo dojechać do tego miejsca z nowej obwodnicy Świdnica - A4.
Uwagi : Oba krzyże przyporządkowywane są do Świdnicy, my uważamy, że należą one właśnie do Zawiszowa. Znaleziono go w 1986r., podczas prac ziemnych.
.JPG)
Materiał : granit.
Wymiary : 140x102x22.
Rycina : brak.
Lokalizacja : j/w oba krzyże stoją obok siebie.
Uwagi : brak.
.JPG)
Podsumowanie.
Jedno jest pewne, wykonaliśmy kawał roboty. Nie potwierdzasz? Wsiądź na rower, lub w auto i odwiedź te wszystkie miejsca to się przekonasz... Ja osobiście muszę przyznać, że czuję ogromną satysfakcję zamykając temat okolicznych kamiennych krzyży. Odwiedziłem całe mnóstwo ciekawych miejsc, spotykając po drodze całą masę innych ciekawostek, ale to już temat na zupełnie oddzielne relacje.
Przygotował : Matthias